Sambucus nigra L.flos
1. Nazwa
Bez czarny Sambucus nigra L.
2. Występowanie
Bez czarny, krzew lub drzewo z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), dawniej zaliczany był także do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Występuje praktycznie w całej Europie, w północnozachodniej Afryce oraz w Azji Mniejszej.
3. Pokrój
Bez czarny dorasta do wysokości 10 m. Kora pnia i grubszych gałęzi jest jasnobrunatna, natomiast młodych gałązek zielona. Pędy wypenione są w środku gąbczastym rdzeniem. Liście mają długość do 30 cm i składają się z 5-7 listków eliptycznych, podługowatych, długozaostrzonych, nierówno piłkowanych. Kwiaty zebrane, w płaskie, baldachokształtne kwiatostany, są koloru białego lub kremowego. Mają silny, ale mdły zapach. Owoce są koloru fioletowo-czarnego, o lśniącej skórce.
4. Część rośliny stosowana w celach leczniczych
Kwiat.
5. Zbiór
Kwiaty zbiera się w początkowym okresie kwitnienia. Suszy się je w cieniu, w przewiewie lub w suszarni, w temperaturze 30°C. Kwiaty niewłaściwie suszone łatwo ciemnieją.
6. Skład fitochemiczny
Kwiaty zawierają flawonoidy (rutozyd, pochodne kemferolu i kwercetyny), kwasy fenolowe (kawowy, felurowy, chlorogenowy oraz ich glikozydy). Zawierają również, ale w mniejszych ilościach kwasy organiczne, olejek, garbniki, śluz, triterpeny i sterole.
7. Jakość
Powinna odpowiadać aktualnym wymaganiom Farmakopei Europejskiej dla tej substancji roślinnej. W celu prawidłowej identyfikacji substancji roślinnej, wykonuje się badania makroskopowe i mikroskopowe oraz przeprowadza się badanie identyfikujące, z zastosowaniem cienkowarstwowej chromatografii cieczowej (TLC). Wykonuje się również badanie zawartości flawonoidów w przeliczeniu na izokwercytrozyd. Dawniej zgodnie z Farmakopeą Polską VI dla tej substancji roślinnej wymagane było oznaczanie zawartości flawonoidów w przeliczeniu na kwercetynę.
8. Rodzaje stosowanych przetworów roślinnych
Substancja roślinna
Wysuszony kwiat.
Przetwory roślinne
Wyciąg płynny (DER 1:1), rozpuszczalnik ekstrakcyjny etanol 25% V/V.
Nalewka (DER 1:5), rozpuszczalnik ekstrakcyjny: etanol 25% V/V
9. Postać farmaceutyczna
Rozdrobniona substancja roślinna w postaci ziół do zaparzania, do stosowania doustnego.
Przetwory roślinne w płynnych postaciach farmaceutycznych, do stosowania doustnego.
10. Zastosowanie
Tradycyjny produkt leczniczy roślinny stosowany w celu złagodzenia wczesnych objawów przeziębienia. Produkt jest tradycyjnym produktem leczniczym roślinnym, stosowanym w określonych wskazaniach, opartych wyłącznie na podstawie długotrwałego stosowania.
11. Dawkowanie i droga podania
Młodzież powyżej 12 lat, dorośli i osoby w wieku podeszłym
Substancja roślinna w postaci ziół do zaparzania: 2-5 g 3 razy dziennie.
Wyciąg płynny: 3-5 ml 3 razy dziennie.
Nalewka: 10-25 ml 3 razy dziennie.
Zastosowanie u dzieci poniżej 12 lat nie jest zalecane.
Czas stosowania
Nie należy przyjmować dłużej niż jeden tydzień. Jeśli objawy utrzymują się podczas stosowania leku, należy skonsultować się z lekarzem lub wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.
Droga podania
Podanie doustne.
12. Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną.
13. Specjalne ostrzeżenia
i środki ostrożności dotyczące stosowania Stosowanie u dzieci poniżej 12 lat nie zostało ustalone ze względu na brak odpowiednich danych. Jeśli objawy nasilają się lub występuje duszność, gorączka, ropna plwocina podczas stosowania produktu, należy skonsultować się z lekarzem lub innym wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.
Nalewki i wyciągi płynne, w związku z obecnością etanolu, muszą być oznakowane zgodnie z wytyczną w sprawie oznakowania zawartości substancji pomocniczych na etykiecie i w ulotce produktu leczniczego.
14. Interakcje z innymi produktami leczniczymi i inne rodzaje interakcji
Brak doniesień.
15. Wpływ na płodność, ciążę i laktację
Bezpieczeństwo stosowania w okresie ciąży i laktacji nie zostało ustalone.
Z powodu braku wystarczających danych, stosowanie w okresie ciąży i laktacji nie jest zalecane.
16. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn
Nie przeprowadzono badań dotyczących wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
17. Działania niepożądane
Nie są znane. Jeśli pojawią się działania niepożądane, należy skonsultować się z lekarzem lub innym wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.
18. Przedawkowanie
Nie zgłoszono żadnego przypadku przedawkowania.
Piśmiennictwo: Community herbal monograph on Sambucus nigra L., flos, EMA/HMPC/283166/2007, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Strzelecka H., Kowalski J. [red.], Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2000, str. 56.
