Kontrolowane, randomizowane badanie kliniczne, z podwójnie ślepą próbą i z grupą placebo, uspokajającego działania złożonego preparatu zawierającego walerianę, chmiel, melisę i serdecznik – Tabletki uspokajające Labofarm
Uspokajające działanie kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis L.) wykorzystuje się w medycynie tradycyjnej od setek lat, a obecnie w Europie przetwory z kozłka są najczęściej stosowanymi lekami uspokajającymi. Publikowane ostatnio badania kliniczne dowodzą ich skuteczności w zaburzeniach snu, bez powodowania zazwyczaj oczekiwanych działań niepożądanych, zaburzających koncentrację i czas reakcji (Donath i wsp. 2000; Kuhlmann i wsp. 1999). Podobnie owocostany chmielu oraz ziele melisy i serdecznika są tradycyjnie używane w terapii zaburzeń snu i nadmiernego pobudzenia.
Mimo wielkiej popularności, mechanizmy działania waleriany nie zostały dotąd w pełni wyjaśnione. Ostatnio rozważa się agonistyczne działanie na receptory GABAA (Cavadas i wsp. 1995) i modulowanie aktywności GABA w ośrodkowym układzie nerwowym (Santos i wsp. 1994a, 1994b) oraz wpływ na receptory adenozynowe A1 i A2 (Müller i wsp. 2002). Sedatywne działanie Tabletek uspokajających Labofarm oceniano u 50 ochotników płci męskiej, z chorobą alkoholową (średni wiek 45,5 lat), u których występowały objawy abstynencji i związane z nią zaburzenia snu i niepokój. Stosowano złożony preparat składający się z wysuszonego i sproszkowanego korzenia waleriany (170 mg), szyszek chmielu (50 mg), liści melisy (50 mg) oraz ziela serdecznika (50 mg) (Tabletki uspokajające Labofarm).
Ochotników podzielono losowo na dwie grupy liczące po 25 osób. Pierwsza grupa przyjmowała wieczorem placebo a druga Tabletki uspokajające Labofarm. Następnego dnia przed snem ochotnicy z pierwszej grupy otrzymali Tabletkę uspokajającą Labofarm, a ochotnicy z drugiej grupy otrzymali procedurę utrzymywano przez 21 dni. Każdego dnia po przebudzeniu ochotnicy byli pytani o jakość snu, częstość przypominania marzeń sennych oraz częstotliwość przebudzeń w nocy. Po zakończeniu terapii, po 3 tygodniach, wyniki analizowano nieparametrycznym testem Wilcoxona. W tym teście każdy ochotnik stanowił równocześnie dla siebie kontrolę. Wyniki uznawano za statystycznie znamienne dla poziomu istotności p<0.05.
Wykazano znamienną poprawę jakości snu w porównaniu z placebo po stosowaniu Tabletek uspokajających Labofarm (p<0.001; ryc. 1) oraz znaczne zmniejszenie częstotliwości przebudzeń w nocy (p<0.001; ryc. 2) i przypominania marzeń sennych (p<0.001; ryc. 3).
Stwierdzenie korzystnego efektu działania waleriany w zaburzeniach snu, u chorych z objawami abstynencji po odstawieniu benzodiazepin, stwierdzono również w ostatnio opublikowanym badaniu klinicznym przeprowadzonym przez Poyares i wsp. (2002).
Nasze wyniki potwierdzają korzyści płynące ze stosowania Tabletek uspokajających Labofarm w zaburzeniach snu – u osób z objawami abstynencji w chorobie alkoholowej. Szczególnie należy podkreślić brak wywoływania zależności, a także bezpieczeństwo nawet dłuższego stosowania preparatu zawierającego walerianę, chmiel, melisę i ziele serdecznika.
JAKOŚĆ SNU
1. Wpływ Tabletek uspokajających na jakość snu.
Rangi: 1-zaburzenia snu; 2-brak wpływu; 3-lekka poprawa; 4-wyraźna poprawa; 5-doskonały sen. LEK (tabletka – waleriana, chmiel, melisa, serdecznik) – niebieskie słupki.
PLACEBO (tabletka – cukier, sproszkowany korzeń waleriany, 5 mg) – zielone słupki.
LEK-PLACEBO (pierwsza grupa: LEK podany pierwszego dnia wieczorem przed snem, następnego dnia wieczorem podano PLACEBO, n=25).
PLACEBO-LEK (druga grupa: PLACEBO podane wieczorem pierwszego dnia przed snem, następnego dnia wieczorem podano LEK, n=25).
PRZEBUDZENIA NOCNE
2. Wpływ Tabletek uspokajających na częstość przebudzeń w nocy. Rangi: 1-wyraźne zmniejszenie częstotliwości przebudzeń w nocy; 3-przebudzenia w nocy bez zmian; 5- częstsze niż zazwyczaj przebudzenia w nocy. LEK (tabletka – waleriana, chmiel, melisa, serdecznik) – niebieskie słupki; PLACEBO (tabletka – cukier, sproszkowany korzeń waleriany, 5 mg) – zielone słupki. LEK-PLACEBO (pierwsza grupa: LEK podany pierwszego dnia wieczorem przed snem, następnego dnia wieczorem podano PLACEBO, n=25). PLACEBO-LEK (druga grupa: PLACEBO podane wieczorem pierwszego dnia przed snem, następnego dnia wieczorem podano LEK, n=25).
PAMIĘĆ MARZEŃ SENNYCH
3. Wpływ Tabletek uspokajających na pamięć marzeń sennych.
Rangi: 1-wyraźne zmniejszenie częstotliwości marzeń sennych; 3-przypominanie marzeń sennych bez zmian; 5-częstsze niż zazwyczaj przypominanie marzeń sennych. LEK (tabletka – waleriana, chmiel, melisa, serdecznik) – niebieskie słupki; PLACEBO (tabletka – cukier, sproszkowany korzeń waleriany, 5 mg) – zielone słupki. LEK-PLACEBO (pierwsza grupa: LEK podany pierwszego dnia wieczorem przed snem, następnego dnia wieczorem podano PLACEBO, n=25).
PLACEBO-LEK (druga grupa: PLACEBO podane wieczorem pierwszego dnia przed snem, następnego dnia wieczorem podano LEK, n=25).
doc. dr hab med. Ewa Widy-Tyszkiewicz – Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej Akademii Medycznej, 00-927 Warszawa, Krakowskie Przedmieście 26/28.
dr n. med. Rajmund Schminda – Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych 83-200 Starogard Gd., ul. Skarszewska 7.
Piśmiennictwo:
Cavadas, C., Araújo, I., Cotrim, M. D., Amaral, T., Cunha, A. P., Macedo, T., Ribeiro, F. C. In vitro study on the interactions of Valeriana officinalis L. extracts and their aminoacids on GABAa receptor in rat brain. Arzneim.-Forsch. 1995, 45, 753-755; Donath, F., Quispe, S., Diefenbach, K., Maurer, A., Fietze, I., Roots, I. Critical evaluation of the effect of valerian extract on sleep strucure and sleep quality. Pharmacopsychiatry 2000, 33, 47-53; Kuhlmann, J., Berger, W., Podzuweit, H., Schmidt, U. The influenze of valerian treatment on "reaction time,alertness and concentration" in volunteers. Pharmacopsychiatry 1999, 32, 235-241; Müller, C. E., Schumacher, B., Brattström, A., Abourased, E. A., Koetter, U. Interactions of valerian extracts and fixed valerian-hop extract combination with adenosine receptors. Life Sci. 2002, 71, 1939-1949; Poyares, D. R., Guilleminault, C., Ohayon, M. M., Tufik, S. Can valerian improve the sleep of insomniacs after benzodiazepine withdrawal a Prog. Neuro-Psychopharmacol. Biol. Psychiatry 2002, 26, 539-545; Santos, M. S., Fereira, F., Cunha, A. P., Carvalho, A. P., Macedo, T. An aqueous extract of valerian influences the transport of GABA in synaptosomes. Planta Med. 1994 a, 60, 278-279; Santos, M. S., Fereira, F., Cunha, A. P., Carvalho, A. P., Ribeiro, C. F., Macedo, T. Synaptosomal GABA release as by valerian root extract – involvement of the GABA carier. Arch. Int. Pharmacodyn. Ther. 1994b, 327, 220-231.
