Cellulit dotyczy ok. 80 – 90% kobiet, głównie w okresie po pokwitaniu. W walce z nim ważna jest codzienna pielęgnacja skóry przy pomocy preparatów, zawierających roślinne substancje aktywne.
Cellulit (fr. cellulite) jest defektem estetycznym, którego istotą jest nieprawidłowe ukształtowanie tkanki tłuszczowej, tzw. lipodystrofia. Jest to niezapalna zmiana podskórnej tkanki tłuszczowej, powstająca w wyniku zwiększenia objętości komórek tłuszczowych lub wzmożonego podziału tkanki łącznej, co powoduje zwężenie światła w drobnych naczyniach krwionośnych. Zmiany te prowadzą do zaburzenia ukrwienia i w rezultacie osłabienia metabolizmu w podskórnej tkance tłuszczowej. Cellulitu nie należy mylić z cellulitisem, który należy do tzw. piodermi, czyli zakażeń skóry. Jest to stosunkowo rzadko występujące zapalenie tkanki podskórnej, które może obejmować także tkanki umiejscowione głębiej. Cellulitis charakteryzuje się ostrym procesem zapalnym, z przekrwieniem i obrzękiem. Zazwyczaj towarzyszy mu miejscowe uogólnione powiększenie węzłów chłonnych.
Najczęstszymi przyczynami powstawania cellulitu są zaburzenia równowagi hormonalnej (nadmiar estrogenów i niedobór progesteronu). U kobiet, inaczej niż u mężczyzn, wytwarzanie i przebudowa tkanki tłuszczowej jest zależna od gospodarki hormonalnej, a nie tylko od ilości przyjmowanego pokarmu. W związku z tym cellulit występuje głównie u kobiet. Pierwsze objawy mogą pojawiać się już w okresie dojrzewania płciowego, proces nasila się w czasie ciąży, miesiączki, menopauzy, przyjmowania antykoncepcyjnych tabletek hormonalnych lub hormonalnej terapii zastępczej (HZT) w okresie menopauzy. Do powstania cellulitu predysponują czynniki genetyczne i pewne cechy wrodzone. Do rozwoju cellulitu przyczynia się również niezbilansowana, ubogoresztkowa dieta z nadmierną ilością tłuszczów i węglowodanów i z dużą ilością soli kuchennej, siedzący tryb życia i brak ruchu, niewłaściwa odzież, używki (kawa, herbata i napoje gazowane, tytoń, alkohol), gorące kąpiele i nadmierne opalanie, zaburzenia emocjonalne, a wreszcie niektóre leki, np. estrogeny, leki przeciwhistaminowe, przeciwtarczycowe lub β-blokery.
W leczeniu
stosuje się różne metody fizyczne i mechaniczne, m.in. ultradźwięki, drenaż limfatyczny, masaż pneumatyczny, karboksyterapię, mezoterapię. Niezależnie od tego, ważnym elementem w walce z cellulitem jest właściwa, codzienna pielęgnacja skóry. Polega ona na stosowaniu specjalnych preparatów, zawierających substancje aktywne, które ułatwiają rozluźnianie zbitej tkanki tłuszczowej oraz wydalanie przez organizm substancji toksycznych.
W preparatach antycellulitowych powszechnie stosowane są ekstrakty roślinne, które można podzielić na grupy ze względu na specyfikę działania:
- surowce roślinne poprawiające przepływ krwi, działające przeciwobrzękowo, zmniejszające przepuszczalność naczyń;
- rośliny ułatwiające odpływ limfy;
- rośliny o działaniu insulino-pobudzającym, które obniżają poziom glukozy we krwi;
- rośliny o własnościach hipoglikemicznych, niezwiązanych z produkcją insuliny;
- surowce roślinne przyspieszające spalanie tłuszczu.
Składniki roślinne pobudzające krążenie krwi to histamina, kwasy garbnikowe oraz olejki eteryczne. Preparaty zawierające te substancje działają pobudzająco na tkankę skórną i leżące pod nią powierzchniowe naczynia krwionośne. Flawonoidy i saponiny wykazują naturalne działanie przeciwobrzękowe poprzez normalizację przepuszczalności naczyń włosowatych i działanie przeciwzapalne. Substancje te są w wielu roślinach, np. w kasztanowcu zwyczajnym Aesculus hippocastanum, rucie zwyczajnej Ruta graveolens, krwawniku pospolitym Achillea millefolium, nagietku lekarskim Calendula officinalis, rumianku Chamomilla recutita, lukrecji Glycyrrhiza glabra, szałwii Savia officinalis, perełkowcu Sophora japonica, zielu gryki Fagopyrum sagittatum, iglicy włoskiej Ruscus aculeatus, kozieradce Trigonella foenum graecum, bylicy boże drzewko Artemisia abrotanum, zielonej herbacie Camellia sinensis, brzozie Betula verrucosa oraz ostrokrzewie kolczastym Ilex aquifolium. Występują też w owocach: agreście, czerwonych i czarnych porzeczkach, jagodach, żurawinach, jeżynach, malinach, jabłkach i truskawkach oraz winogronach.
Surowcem, który pojawił się ostatnio na rynku kosmetycznym i z którym wiąże się duże nadzieje w walce z cellulitem, jest pycnogenol, czyli ekstrakt z kory sosny śródziemnomorskiej Pinus pinaster. Zawiera on około 40 biologicznie czynnych składników, z których najważniejsze to flawonoidy. Kofeina, tebromina, teofilina, aminofilina oraz niektóre aminokwasy, np. L-karnityna, poprawiają krążenie krwi, ułatwiają eliminację toksyn z organizmu, zmniejszają obrzęki, przyspieszają spalanie tłuszczów, przeciwdziałają bliznom i rozstępom.
Ginkgo biloba
Równie popularnym składnikiem kosmetyków antycellulitowych jest ekstrakt z miłorzębu dwuklapowego Ginkgo biloba, który pobudza krążenie, poprawia ukrwienie, zmniejsza napięcie naczyń krwionośnych oraz zapobiega ich pękaniu. Reguluje proces spalania tłuszczów, dzięki czemu przeciwdziała rozrastaniu się tkanki tłuszczowej. Ujędrnia i uelastycznia skórę, przywracając jej ładny koloryt. Neutralizuje wolne rodniki, hamując procesy starzenia. Działa jak kofeina, a zastosowany razem z nią zwiększa skuteczność działania.
Inne surowce
Zawarte w wyciągu z goździkowca korzennego (jambłusznika goździkowego) Eugenia caryophyllata taniny usprawniają mikrokrążenie w tkankach, wpływając na ich prawidłową strukturę, tym samym na redukcję grubości tkanki tłuszczowej.
Wyciąg z liści Siegesbeckia orientalis, zawierający darutozyd, pobudza mikrocyrkulację krwi, działa przeciwzapalnie oraz stymuluje syntezę kolagenu, wpływając na proces regeneracji skóry z rozstępami.
Bluszcz pospolity Hedera helix uaktywnia odpływ limfy, działa przeciwko obrzękom, powoduje wchłanianie oraz usuwanie toksyn i tłuszczu, uelastycznia, poprawia ukrwienie skóry, ujędrnia. Podobne działanie mają roślinne wyciągi z ruszczyka kolczastego Ruscus aculeatus i żeń-szenia Panax ginseng.
Wyciągi z bzu czarnego Sambucus nigra, nostrzyka żółtego Melilotus officinalis, skrzypu polnego Equisetum arvense, arniki górskiej Arnica montana, karczocha hiszpańskiego Cynara cardunculus eliminują nadmiar wody w przestrzeniach międzykomórkowych. Wykazują działanie usprawniające krążenie, wzmacniające naczynka limfatyczne i ścianki.
Wyciągi z orzecha włoskiego Juglans regia i nieszpułki zwyczajnej Mespilus germanica mają działanie wzmacniająco-ściągające, doskonale ujędrniają skórę. Wyciąg z korzenia imbiru Zingiber officinalis ma właściwości rozgrzewające, przeciwzapalne i bakteriostatyczne, poprawia krążenie w naczyniach krwionośnych, także stymuluje aktywność enzymów lipolitycznych.
Przywrotnik pospolity Alchemilla monticola ma zastosowanie przy likwidacji blizn, regeneruje tkankę łączną, przywraca elastyczność naskórka, ma działanie ujędrniające, przeciwzapalne.
Ogórecznik lekarski Borago officinalis ma właściwości oczyszczające (saponiny), powlekające (śluzy), ściągające, zamykające pory (garbniki), odświeżające, zmiękczające, przywracające jędrność i elastyczność, łagodzi stany zapalne, regeneruje naskórek i uszczelnia naczynia krwionośne (krzemionka), stabilizując fizjologię skóry.
Oczar wirginijski Hamamelis virginiana ma działanie poprawiające ukrwienie i koloryt skóry, oczyszczające, przeciwzapalne, regenerujące, wzmacniające naczynia krwionośne, odchudzające.
Jastrzębiec kosmaczek Hieracium pilosella ma właściwości detoksykacyjne, przeciwzapalne, wzmacnia naczynia krwionośne, wzmaga mikrocyrkulację krwi.
Tarczyca bajkalska Scutellaria baicalensis zawiera baikaleinę i baikalinę, które mają działanie hamujące wysięki i stany zapalne. Powoduje również ograniczenie zawartości tłuszczu we krwi. Przeciwwysiękowo działa też kolcorośl Smilax sarsaparilla.
Olejki eteryczne
są również używane w kosmetykach antycellulitowych: olejek cynamonowy, z kopru włoskiego i kolendrowy wzmacniają mikrokrążenie skórne, powodują większe napięcie skóry. Olejki pomarańczowy i imbirowy mają działanie rozgrzewające. Cyprysowy wpływa korzystnie na system krążenia i gospodarkę wodno-tłuszczową, cytrynowy przyspiesza krążenie krwi, działa ujędrniająco, grejpfrutowy i geraniowy poprawiają krążenie krwi i limfy, chronią przed powstawaniem rozstępów skóry, lawendowy zapobiega gromadzeniu się płynów w organizmie, chroni przed powstawaniem rozstępów oraz powoduje przekrwienie skóry, rozmarynowy działa rozgrzewająco i ujędrniająco na skórę, zmniejsza zatrzymywanie płynów (obrzęki).
Układ limfatyczny
W przypadkach zaawansowanego stadium cellulitu, same środki poprawiające krążenie niewiele mogą pomóc. Powodują co prawda spalanie i redukcję tłuszczu, jednak produkty końcowe nie są odprowadzane przez układ limfatyczny. Należy wówczas uaktywnić odpływ limfy. Do osiągnięcia tego celu należy stosować kosmetyki z kompleksami roślinnych substancji czynnych, zawierających wyciągi z bluszczu Hedera helix, arniki Arnica montana, nagietka Calendula officinalis i żywokostu Symphytum tuberosum. Powodują one nie tylko stymulację skóry, jej odnawianie, ale także sprzyjają gojeniu się ran. Wywierają wpływ na system limfatyczny – wydalenie.
Do roślin uaktywniających odpływ limfy należą również sandalin Pterocarpus marsupium, werbena pospolita Verbena officinalis, wąkrota azjatycka Centella asiatica, nostrzyk żółty Melilotus officinalis.
Glony (algi), zielenice i brunatnice zmniejszają tendencję do zastoju płynów, poprawiają krążenie limfatyczne. Kwas alginowy ma zdolność wiązania toksyn, stymuluje przemianę materii i przyczynia się do usuwania złogów tłuszczowych.
