Schorzenia i terapieZioła w nerwicy serca

Zioła w nerwicy serca

Życiu człowieka towarzyszy stres. Według jednej z definicji, stres jest stanem pobudzenia i napięcia wewnętrznego, występującym u osoby stojącej w obliczu trudnej sytuacji. Nie zawsze oznacza zjawisko niepożądane, ponieważ psychologia zna także stres pozytywny (konstruktywny – eustres, „dobry stres”), niezbędny dla życia, mobilizujący do działania. Zwykle jednak stres jest destrukcyjny – dystres, zwłaszcza wtedy, gdy utrzymuje się długo. Stres aktywizuje układ sympatyczny i system podwzgórze – przysadka – nadnercza. Powoduje zmiany w organizmie: fizjologiczne (np. wzrost ciśnienia krwi, przyspieszony puls, kołatanie serca, ucisk w gardle), psychologiczne (np. uczucie lęku, przygnębienie), zmiany w zachowaniu (np. zwiększona pobudliwość, zaburzenia snu). Zmniejsza się liczba limfocytów T i B oraz zdolność do wytwarzania przeciwciał. Zaostrzają się objawy wielu chorób z autoagresji. Organizm zachowuje się tak, jakby był w stanie zagrożenia, zwalcza więc własne tkanki.

Ponieważ istnieją zależności między układami immunologicznym, hormonalnym i nerwowym, sytuacje stresowe, zwłaszcza przewlekłe, powodują spadek odporności organizmu.

W odpowiedzi na stres

nadnercza wydzielają do krwi początkowo adrenalinę i noradrenalinę, a gdy stres trwa powyżej 10-20 minut, także kortyzol, również inne hormony, np. endorfiny i enkefaliny, które zmniejszają percepcję bólu. Wszystkie razem wspomagają organizm w radzeniu sobie z tzw. stresorem.
Odpowiedź na stres rozpoczyna się od reakcji alarmowej, gdy organizm mobilizuje swoje siły, np. wzrost ciśnienia krwi, podwyższenie temperatury ciała. W stadium adaptacji organizm przystosowuje się do czynników stresowych, ale słabiej toleruje bodźce, które uprzednio były nieszkodliwe. Gdy czynniki stresowe działają zbyt intensywnie lub zbyt długo, pojawia się niebezpieczne stadium wyczerpania, czyli utrata zdolności obronnych, rozregulowanie funkcji fizjologicznych. Długotrwały wpływ uwalnianych pod wpływem stresu hormonów, może przyczynić się do rozwoju różnych chorób, takich jak choroby serca i układu krążenia, choroba wrzodowa, cukrzyca (kortyzol podnosi stężenie glukozy we krwi), otyłość (noradrenalina powoduje niekontrolowany apetyt na węglowodany, zwłaszcza słodycze), migreny, artretyzm, astma, zaburzenia snu, anoreksja, bulimia, choroby skóry (np. pokrzywka, łuszczyca), łysienie, zaburzenia popędu płciowego u mężczyzn i menstruacyjne u kobiet. W skrajnych przypadkach dochodzi do śmierci.

Nerwica serca

to zaburzenia psychosomatyczne (grec. psyche – dusza, umysł, psychika; soma – ciało), dające dolegliwości ze strony serca i układu krążenia, jak i ze strony układu nerwowego, mogące wystąpić w sytuacjach stresowych, ale także bez powodu, zarówno w dzień, jak i w nocy.
Objawom – takim jak ból (kłucie, ucisk) i dyskomfort w klatce piersiowej, nieregularne i przyspieszone bicie serca (kołatanie serca) i uczucie duszności – towarzyszy silny niepokój psychiczny i ruchowy oraz lęk o własne życie. Równocześnie może wystąpić drżenie rąk i głosu, uczucie „guli w gardle”, pocenie się, zaczerwienienie lub blednięcie skóry twarzy i okolic dekoltu, wzrost ciśnienia krwi, także zawroty głowy, osłabienie z zaburzeniem skupienia uwagi.
Przyczyną nerwicy serca może być silne przeżycie, ale też długo trwający i silny stres, prowadzący do przeciążenia systemu nerwowego i nadwrażliwości mięśnia sercowego na bodźce, spowodowane hormonami stresu: adrenaliną, noradrenaliną i kortyzolem. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi nerwicy serca mogą być także pewne cechy charakteru człowieka.

Postępowanie niefarmakologiczne

w przypadku zdiagnozowanej nerwicy serca, powinno obejmować unikanie sytuacji stresowych, regularną aktywność fizyczną, pomagającą w odreagowaniu stresu, odpowiednią ilość snu, ograniczenie lub wyeliminowanie używek (kawa, alkohol, tytoń) oraz uzupełnienie ewentualnego niedoboru elektrolitów. Pomocne mogą być psychoterapia, ćwiczenia relaksacyjne, zioła o działaniu uspokajającym i relaksującym. W przypadku nerwicy serca, najważniejsze zioła to kwiatostanowoc głogu oraz ziele serdecznika. Poza tym można polecać popularne zioła o działaniu uspokajającym, przydatne również w innych rodzajach nerwic.

Kwiatostan głogu

Crataegi folium cum flore (Crataegi inflorescentia)

Surowcem są całe lub rozdrobnione, wysuszone gałązki kwiatostanów, z towarzyszącymi 2-5 liśćmi różnych gatunków głogów: Crataegus monogyna Jacq. (Lindm) – głóg jednoszyjkowy, Crataegus laevigata (Poir.) DC. (C.oxyacantha auct.) – głóg dwuszyjkowy lub ich mieszańców, rzadziej innych pozaeuropejskich gatunków z rodzaju Crataegus sp.

Według Farmakopei Polskiej X, surowiec musi zawierać nie mniej niż 1,5% flawonoidów w przeliczeniu na hiperozyd. FP X zawiera też monografie wyciągu płynnego kwantyfikowanego z kwiatostanów głogu Crataegi folii cum flore extractum fluidum quantificatum od 0,8 do 3% flawonoidów w przeliczeniu na hiperozyd, a także wyciągu suchego z kwiatostanu głogu Crataegi folii cum flore extractum siccum, zawierającego nie mniej niż 2,5% sumy flawonoidów, jeśli był przygotowany z wyciągu wodnego, i nie mniej niż 6% sumy flawonoidów dla wyciągów wodnoalkoholowych, w przeliczeniu na hiperozyd.
Kwiatostan głogu to tradycyjny ziołowy produkt leczniczy, do stosowania w formie naparu z 1-2 g surowca w 150 ml wrzącej wody, do 4 razy dziennie (maksymalnie do 6 g dziennie) w łagodzeniu takich objawów, jak palpitacje, dodatkowe uderzenia serca z powodu niepokoju, objawów stresu psychicznego, a także dla ułatwiania zasypiania. W przypadku sproszkowanego surowca, dawka jednorazowa powinna wynosić 190-350 mg, a dobowa 570-750 mg.

Owoc głogu – Crataegi fructus

Surowiec stanowią dojrzałe i wysuszone owoce pozorne (pseudoowoce) wymienionych gatunków głogu, zawierające nie mniej niż 1 % procyjanidyn w przeliczeniu na chlorek cyjanidyny. Skład chemiczny i działanie owoców głogu są podobne do kwiatostanów.
Działanie głogu jest powolne, powinien być stosowany przez co najmniej 4-8 tygodni, w celu uzyskania pełnego spektrum aktywności.

Wskazania

Do stosowania kwiatostanów głogu obejmują wczesną postać niewydolności krążenia w starszym wieku (stadium I i II NYHA), tzw. serce starcze, nie wymagające leczenia glikozydami nasercowymi, łagodne formy arytmii, szczególnie bradykardia, łagodne formy nadciśnienia tętniczego, utrudniony przepływ krwi w naczyniach wieńcowych serca. Kwiatostan głogu wywiera też uspokajający wpływ na układ nerwowy, zwłaszcza na współczulny układ nerwowy serca. Działa korzystnie w przypadku zwiększonego ciśnienia krwi u pacjentów cierpiących na dnę moczanową, jest dobrym środkiem moczopędnym.
Długa tradycja stosowania kwiatostanów głogu w lecznictwie potwierdziła bezpieczeństwo, nawet przy długotrwałych kuracjach i u pacjentów z dysfunkcją nerek, bez obawy kumulacji w organizmie. Preparaty głogu są bezpieczne, gdy są stosowane w zalecanych dawkach.

Ziele serdecznika Leonuri cardiacae herba

Surowiec stanowią całe lub rozdrobnione, wysuszone, kwitnące części nadziemne serdecznika pospolitego Leonurus cardiaca L. Według FP X, ziele serdecznika powinno zawierać nie mniej niż 0,2% flawonoidów w przeliczeniu na hiperozyd.
Za zróżnicowane działanie biologiczne ziela serdecznika odpowiedzialne mogą być związki z różnych grup chemicznych: terpenów (irydoidy, diterpeny i kwas ursolowy), alkaloidów (leonuryna) i fenylopropanoidów (lawandulifoliozyd), działające synergistycznie z pozostałymi związkami w zielu. W badaniach farmakologicznych potwierdzono wpływ ziela serdecznika na układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, pokarmowy i moczowo-płciowy.

Zastosowania serdecznika

Tradycyjnie w chorobach serca, szczególnie o podłożu nerwowym, w nadciśnieniu oraz pomocniczo w łagodzeniu objawów towarzyszących nadczynności tarczycy, takich jak palpitacje serca i tachykardia. Stosuje się też w stanach skurczowych mięśni gładkich przewodu pokarmowego i w zaburzeniach trawienia, z którymi związane są takie objawy, jak bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia nawykowe, a także w łagodnych biegunkach, niekiedy jako środek moczopędny i hipoglikemizujący. Surowiec wykorzystywany jest też w schorzeniach ginekologicznych, w tym w zaburzeniach o podłożu nerwowym, towarzyszących okresowi klimakterium, a ze względu na działanie spazmolityczne, w bolesnym miesiączkowaniu oraz jako środek pobudzający miesiączkowanie emmenagogum. Ze względu na działanie przeciwbakteryjne i przyspieszające gojenie, napary z ziela serdecznika stosowane są do przemywania zranień, otarć naskórka i w oparzeniach. Świeży sok, wyciśnięty z młodych kwitnących wierzchołków pędowych, uważany jest za skuteczniejszy od naparu i nalewki. Ziele serdecznika jest składnikiem preparatów roślinnych, zalecanych w chorobach serca wieku podeszłego, związanych ze zmniejszoną kurczliwością mięśnia sercowego, niewydolnością wieńcową, zaburzeniami rytmu serca na tle nerwicowym czy też typowo uspokajających. Wydaje się, że te cenne właściwości nie są w pełni wykorzystywane.

Zioła w nerwicach

W nerwicach psychosomatycznych mogą być przydatne zioła o działaniu uspokajającym (m.in. liść melisy, szyszka chmielu, korzeń kozłka, ziele męczennicy, kwiat lawendy, kwiat lipy, korzeń arcydzięgla, ziele pozłotki, ziele owsa, ziele dziurawca, korzeń różeńca, liść mięty), które wykazują szerokie spektrum aktywności, regulując funkcje organizmu. Przy wyczerpaniu nerwowym mogą być pomocne preparaty z korzenia żeń-szenia.


LIŚĆ MELISY Melissae folium stanowi tradycyjny produkt ziołowy do stosowania w łagodzeniu objawów stresu psychicznego i dla ułatwienia zasypiania, w formie naparów z 1,5-4,5 g w 100 ml wrzącej wody, 1-3 razy dziennie. W przypadku sproszkowanego surowca stosować 0,19-0,55 g, 2-3 razy dziennie. Surowiec może być składnikiem preparatów złożonych albo służyć do przygotowania wyciągów. Łagodzi objawy somatyczne nie tylko nerwicy serca, także nerwic przewodu pokarmowego.

SZYSZKA CHMIELU Lupuli flos to tradycyjny produkt ziołowy, do stosowania w łagodzeniu objawów stresu psychicznego (napar z 0,5 g w 150-200 ml wrzącej wody, do 4 razy dziennie) i dla ułatwienia zasypiania (napar z 0,5-1 g w 150-200 ml wrzącej wody), stosować przed zaśnięciem.

KORZEŃ KOZŁKA Valerianae radix to dobrze udokumentowany produkt ziołowy, do stosowania w łagodzeniu napięcia nerwowego i zaburzeń snu, w formie stałych preparatów, zawierających suchy ekstrakt (40-70% etanol), w dawce 400-600 mg, 3 razy dziennie. Inne formy mają status tradycyjnych produktów ziołowych, do stosowania w łagodzeniu objawów stresu psychicznego i w celu ułatwienia zasypiania. Napar przygotować z 0,3- 3 g rozdrobnionego korzenia (150 ml wrzącej wody), pić 3 razy w ciągu dnia lub przed zaśnięciem jednorazowo, w razie potrzeby też wieczorem. Dawka jednorazowa sproszkowanego korzenia wynosi 0,3-2 g. Surowiec wykazuje również działanie rozkurczowe, łagodzi skurcze żołądka na tle nerwowym, objawy zespołu jelita drażliwego, kołatanie serca czy napady duszności, przeciwdziała reakcji somatycznej na lęk, stres i przemęczenie.

ZIELE MĘCZENNICY Passiflorae herba – tradycyjny produkt ziołowy, do stosowania w łagodnych objawach stresu psychicznego i dla ułatwienia zasypiania. Do sporządzenia naparu zaleca się zalać 1-2 g rozdrobnionego surowca w 150 ml wrzącej wody; sproszkowany surowiec stosować w 0,5-2 g, w obu przypadkach 1-4 razy dziennie.

KWIAT LIPY Tiliae flos – tradycyjny produkt ziołowy, do stosowania w łagodzeniu objawów przeziębienia i stresu psychicznego, w formie naparów z 1,5 g w 150 ml wrzącej wody, 2-4razy dziennie.

ZIELE POZŁOTKI Eschscholziae herba – tradycyjny produkt ziołowy, do stosowania w łagodzeniu objawów stresu psychicznego i dla ułatwienia zasypiania, pojedyncza dawka sproszkowanej substancji roślinnej w formie stałych preparatów: 480-600 mg, dzienna 960-1500 mg, 2 razy dziennie. Nie poleca się przed 18 rokiem życia.

KORZEŃ RÓŻEŃCA Rhodiolae radix– tradycyjny produkt ziołowy, do stosowania w objawach stresu, takich jak zmęczenie i uczucie osłabienia, jednorazowo 144-200 mg, dobowo 144-400 mg.

ZIELE DZIURAWCA Hyperici herba– tradycyjny produkt ziołowy, do stosowania w łagodzeniu przejściowych stanów wyczerpania nerwowego, także w dyskomforcie żołądkowo-jelitowym, w formie naparu, jednorazowo z 1,5-2 g, dobowo z 3-6 g.

LIŚĆ MIĘTY Menhae piperitae folium– tradycyjny produkt ziołowy, do stosowania w łagodzeniu objawów dolegliwości trawiennych, jak niestrawność i wzdęcia, w formie naparu z 4,5-9 g w trzech dawkach, dla dzieci od 4 lat i młodzieży 12-16 lat dawki wynoszą 3-5 g i 3-6 g, odpowiednio w trzech dawkach.

W badaniach na myszach, mięta przedłużała czas snu barbituranowego, wykazuje więc wpływ na układ nerwowy. Dodatkową korzyścią jest orzeźwiający smak i uczucie łatwiejszego oddychania.

Autor

  • Prof. dr hab. Irena Matławska

    Prof. dr hab. Irena Matławska – od 1966 pracownik naukowo-dydaktyczny w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji UM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, w latach 1997-2014 kierownik Katedry, a w 2004-14 kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji Collegium Medicum w Bydgoszczy (UMK Toruń). Autorka prac doświadczalnych w zakresie izolacji i identyfikacji flawonoidów, kwasów fenolowych, aktywności biologicznych, prac poglądowych na temat wykorzystania surowców roślinnych w lecznictwie. Współautorka podręczników z farmakognozji dla studentów farmacji. Wykłada na studiach podyplomowych w poznańskim UM Zioła w profilaktyce i terapii. Wykłada też w Wyższej Szkole Edukacji i Terapii oraz w Wielkopolskiej Szkole Medycznej w Poznaniu. Otrzymała medal Za zasługi w rozwoju polskiego zielarstwa i ziołolecznictwa, przyznany przez PKZ (2018).

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej