Dolegliwości trawienne to problem dotyczący wielu z nas. Zaburzenia powstają głównie na skutek zbyt szybkiego i niezdrowego trybu życia, na który składają się między innymi posiłki typu Fast Food, wysoko przetworzona żywność, konserwanty chemiczne i wzmacniacze smaku, do tego siedzący tryb życia, brak ruchu i nerwowość.
Duże znaczenie ma także narastające zanieczyszczenie powietrza. Wszystkie te składowe negatywnie odbijają się na procesach trawienia i przyswajania pokarmów przez organizm człowieka. W efekcie coraz więcej z nas odczuwa takie dolegliwości, jak niestrawność, zaparcia, wzdęcia, czy uczucie ciężkości na żołądku. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że wszystkie te problemy, jeśli będziemy je ignorować, mogą nas prowadzić do poważniejszych kłopotów. Od częstych bólów brzucha, po przewlekłe choroby układu trawiennego. Na skutek zaburzeń trawienia można nabawić się anemii, niedowagi bądź nadwagi i innych poważnych schorzeń całego organizmu.
Niestrawność
to nie tylko jeden objaw. To cały zespół objawów, charakteryzujący się uporczywymi bólami w nadbrzuszu, uczuciem pełności po zjedzeniu nawet najmniejszego posiłku, odbijaniem, brakiem łaknienia. Pacjenci rzadko decydują się na diagnostykę lekarską i najczęściej sięgają po leki i środki lecznicze dostępne w aptekach bez recepty lub w sklepach zielarskich. Jednym ze bardziej skutecznych sposobów radzenia sobie z takimi problemami jest stosowanie naparów z roślin leczniczych, które usuwają dysfunkcje związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu trawiennego, zwiększają też wydzielanie soków trawiennych. Wśród roślin leczniczych, o udokumentowanym działaniu prozdrowotnym i wspomagającym procesy trawienne, wyróżnić trzeba surowce z grupy goryczowych i surowce olejkowe.
SUROWCE GORYCZOWE (amara)
Korzeń cykorii
Cykoria podróżnik Asteraceae. To bylina, powszechnie występująca jako chwast wzdłuż dróg. Jej prozdrowotne zastosowanie znane było już w dawnych czasach. Korzenie cykorii zawierają duże ilości polisacharydu inuliny (prebiotyk), która sprzyja namnażaniu prawidłowej flory bakteryjnej w jelitach. Zawiera też cukry (w tym fruktozę), pektyny, cholinę, oleje stałe (nielotne) i kilka substancji gorzkich, takich jak laktony seskwiterpenowe o właściwościach przeciwnowotworowych. Surowiec od dawna stosowany jest jako wspomagający trawienie, pobudzający apetyt, żółciopędny i stymulujący prawidłową pracę wątroby. Inulina wspomaga odbudowę naturalnej flory bakteryjnej w jelitach.
Korzeń arcydzięgla
Arcydzięgiel litwor Apiaceae. Gatunek rodzimy, chroniony. Dobrze znany w medycynie ludowej. Główne składniki czynne surowca to olejek eteryczny, mieszanina felandrenu, pinenu, furanokumaryny (angelicyna) i kumaryny (ostol). Zaliczamy go do amara-aromatica, czyli aromatyczno-gorzkich oraz spasmoliticum i cholereticum, czyli rozkurczowych – żółciopędnych. Rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego (olejki), ułatwia trawienie, m.in. przez zwiększenie wydzielania żółci i ułatwienie wydalania gazów. Zawarta w surowcu angelicyna działa uspokajająco. Po jednoczesnym spożyciu surowca i ekspozycji na promienie słoneczne, może pojawić się fototoksyczność, ze względu na kumaryny. Surowca nie powinny spożywać kobiety ciężarne.
Korzeń mniszka
Mniszek lekarski Asteraceae | Dobroczynnie wpływa na procesy trawienne. Główne składniki czynne, to laktony seskwiterpenowe (kwas taraksynowy) i kwasy fenolowe. Zawiera dużo inuliny. Działanie mniszka to przede wszystkim zwiększanie ilości wydzielanej żółci i spazmolityczne oddziaływanie na drogi żółciowe. Silnie moczopędny. Gorycze zwiększają wydzielanie kwasów żołądkowych. Surowiec ma szerokie zastosowanie w zaburzeniach trawiennych, związanych z niedostatecznym wydzielaniem żółci i brakiem apetytu.
Ziele piołunu
Bylica piołun Asteraceae | Główne składniki czynne rośliny to laktony seskwiterpenowe absyntyna i anabsyntyna, a także olejek eteryczny zawierający tujon, azuleny, felandren i garbniki. Surowiec aromatyczno- gorzki, co oznacza, że gorycze w surowcu pobudzają na drodze odruchowej wydzielanie soku żołądkowego. Olejki eteryczne działają głównie spazmolitycznie, w obrębie mięśniówki przewodu pokarmowego. Zwiększają też wytwarzanie żółci. Wskazania do stosowania surowca to brak łaknienia oraz przewlekłe nieżyty żołądka i jelit. Z surowca wytwarzano absynt. W medycynie ludowej wyciągi uważane są za wzmacniające (przez pobudzenie apetytu).
Korzeń goryczki
Goryczka żółta Gentianaceae | Zawiera sekoirydoidy, wśród nich gencjopikrozyd i amarogentynę. Dzięki obecności tych związków, surowiec silnie pobudza łaknienie, poprzez zwiększenie wydzielania śliny i soku żołądkowego. Nasila też wydzielanie żółci, podobnie jak inne surowce z grupy amara. Substancje gorzkie działają na owsiki u dzieci, a także immunostymulująco. Przy braku łaknienia i w przypadku anoreksji, surowiec podajemy przed posiłkiem. W przypadkach niestrawności – po posiłku. Nie należy go stosować w czynnej chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Liść bobrka
Bobrek trójlistkowy Menanthaceae | Silnie pobudza łaknienie. Główne substancje czynne to loganina (należąca do irydoidów) i garbniki. Surowiec działa podobnie jak inne z grupy szczerogorzkich: pobudza receptory smaku, które na drodze odruchowej zwiększają wydzielanie śliny i kwasu żołądkowego. Zwiększone wydzielanie soków trawiennych intensywniej odbywa się u ludzi z upośledzoną czynnością trawienia. Dzięki znacznej zawartości jodu w liściach, surowiec poprawia przemianę materii.
SUROWCE OLEJKOWE
Liść mięty
Mięta pieprzowa Lamiaceae, Labiatae | Surowiec o charakterystycznym zapachu, dzięki dużej zawartości mentolu i jego estrów. Dzięki zawartości olejku eterycznego, jest powszechnie stosowany przy niedoczynnościach wydzielniczych żołądka i wątroby. Ponadto działa spazmolitycznie na mięśniówkę gładką przewodu pokarmowego i dróg żółciowych, przywraca też prawidłowe ruchy perystaltyczne jelit. W postaci naparów (najczęściej) ma szerokie zastosowanie w zaburzeniach trawiennych z objawami bólu brzucha i wzdęciami, pomocniczo przy niedostatecznym wydzielaniu żółci. Olejek miętowy często wywołuje reakcje alergiczne.
Owoc kminku
Kminek zwyczajny Apiaceae | Pozyskiwany z 2-letnich roślin, w Polsce występuje pospolicie. Zawiera głównie olejek eteryczny, w nim głównie związki terpenowe (karwon, limonen), także flawonoidy i białka. Zastosowanie wynika z działania rozkurczowego na mięśnie gładkie (spasmolyticum). Zmniejsza i znosi stany skurczowe w obrębie mięśniówki przewodu pokarmowego, przywraca prawidłową prace jelit, pobudza wydzielanie enzymów trawiennych i zapobiega wzdęciom (szczególnie u dzieci). Dlatego często jest stosowany w preparatach mlekopędnych lactagogum (składniki czynne przenikają do mleka karmiącej) oraz przeciwkolkowych dla niemowląt.
Kora kruszyny
Kruszyna pospolita Rhamnaceae | Problemom trawiennym towarzyszą problemy z wypróżnianiem. Pomaga kora kruszyny. Dzięki obecności antrazwiązków, działa drażniąco na ściany jelit, wzmaga perystaltykę i wywołuje działanie przeczyszczające. Ułatwia trawienie przez zwiększenie wydzielania żółci. Surowiec, jak i inne zawierające antrachinony, jest przeciwwskazany dla kobiet w ciąży. Nie należy go również stosować przewlekle, ponieważ może doprowadzić do hipokaliemii.
* * *
Mamy duży wybór surowców ziołowych, mogących złagodzić lub wyleczyć dolegliwości trawienne i niestrawność. Optymalnym rozwiązaniem jest stosowanie kilku ziół jednocześnie, wzmocni to efekty lecznicze, zadziała wielokierunkowo i bardziej efektywnie. Proponuję gotowy lek w postaci saszetek do zaparzania – Zioła poprawiające trawienie Labofarmu. Mieszanka ma optymalnie dobrany skład, by najlepiej wspomagać zaburzone procesy trawienne. Zawartość: cykoria, arcydzięgiel, kminek, piołun i goryczka. Poprzez wielokierunkowe, synergistyczne działanie pobudzają łaknienie, łagodzą dyskomfort i niekorzystne objawy towarzyszące zaburzeniom trawiennym, łagodzą wzdęcia, odbijania, działają ogólnie korzystnie w niestrawnościach.