Problemy z paznokciami u palców stóp to przede wszystkich ich wrastanie. Wrastający paznokieć najczęściej jest zlokalizowany na dużym paluchu. Dotyczy wszystkich – od niemowląt po ludzi w podeszłym wieku, nawet obłożnie chorych, leżących. Problem wynika najczęściej ze zbyt mocnego i krótkiego obcinania paznokci przez dłuższy czas (takie nawyki trwają często całe lata). Paznokcie wrastają z tego powodu nie tylko w paluchach, również na pozostałych palcach stóp. W przypadku kobiet wrastaniu sprzyja noszenie butów na obcasie o wąskim nosku. Powody wrastania mogą być też inne: urazy mechaniczne, zmiany chorobowe, takie jak grzybica płytki paznokciowej, łamliwość paznokci. To może być niekiedy intensywne uprawianie sportu czy baletu, związane z narażeniem płytki paznokciowej na ucisk czy wilgotne środowisko.
Należy zawczasu, profilaktycznie zadbać o prawidłowe obcinanie paznokci. Dzieciom i dorosłym należy obcinać paznokcie u stóp zawsze prosto, nie „na okrągło”.
Nie wolno doprowadzać do głębokiego wycinania paznokci, gdy opuszek nie ma płytki paznokciowej na wierzchu palca. Należy się wystrzegać wykonywania takich zabiegów w gabinecie kosmetycznym. Także w gabinecie chirurgicznym, gdzie lekarz usuwa czasem w całości płytkę paznokciową, łyżeczkuje macierz, a niekiedy zszywa boczną część wału paznokciowego. Zwykle już po kilku miesiącach, czasem później, po latach, na skutek uderzenia w taki palec, pacjent dozna dotkliwego bólu i ponownego wrastania, o jeszcze bardziej zaostrzonym przebiegu.
Samodzielne stosowanie środków aptecznych, na przykład na zmiękczenie paznokci, bywa na ogół mało pomocne, gdyż w stanie zapalnym lub w powstałej hipergranulacji, takie domowe sposoby już nie przyniosą ulgi. Rozmiękczona płytka paznokciowa, na skutek utrzymującego się przez dłuższy czas stanu zapalnego, doprowadza do gnicia paznokcia w skórze wału paznokciowego. Wrastanie paznokcia może się komuś wydać mało ważnym problemem zdrowotnym czy tylko kosmetycznym (jak się początkowo wydaje). Tymczasem prowadzi on często do skomplikowanych problemów zdrowotnych, zmusza do wieloletnich, przykrych dla pacjenta zmagań. Początkowo bolesność wału przypaznokciowego, zaczerwienienie i wrażliwość na dotyk (przykry ucisk w bucie, ból nawet przy podciąganiu kołdry, na skutek urażenia), powoduje z czasem znaczący ból. Bagatelizowanie takiej sytuacji szybko przeobraża się w stan zapalny, obrzęk, wysięk ropny spowodowany przerwaniem ciągłości skóry i infekcji, która w dogodnym środowisku bakteryjnym szybko się rozwija. Przewlekłe utrzymywanie takiego stanu zapalnego doprowadza do tworzącej się ziarniny, hipergranulacji, rosnącego „dzikiego mięsa”. W tak zaawansowanym stanie pacjent musi się liczyć z ingerencją chirurga, by usunąć patologiczny przerost tkanki miękkiej.
Kolonizacja bakterii Staphyloccous aureus, Pseudomonas aeruginosa czy Klebsiella oxytoca doprowadza do zaburzenia w gojeniu się powstałej rany na opuszku palca. Dlatego jest tak ważne, by jak najszybciej podjąć interwencję, która doprowadzi do skorygowania wrastającego paznokcia i szybszego zagojenia rany.
Niestety, stosowane w szpitalach i przychodniach chirurgicznych metody refundowane, tzw. resekcje paznokcia czy wycięcia klinowe, przyczyniają się do trwałego uszkodzenia macierzy.
Płytka paznokciowa, która jest mechanicznie usunięta, a nawet wyłyżeczkowana chirurgicznie, na ogół odrasta ponownie pod różnym kątem i wrasta jeszcze bardziej niż poprzednio. Funkcjonuje już w Polsce
metoda korekcji
płytki paznokciowej za pomocą klamer drutowych, które tak jak w przypadku aparatów ortodontycznych, trwale prostują i kształtują wrastający paznokieć, zapobiegają ponownemu wrastaniu. Płaski drut, zamontowany na paznokciu, pozwoli na pozbycie się raz na zawsze problemu. Założenie klamry uzależnione jest od stopnia wrastania i stanu, w jakim pacjent się zgłasza. Na ogół regulacji paznokcia towarzyszy zmiana łącznika, tzw. naciągu, który poprzez mocniejsze ściągnięcie naprowadza paznokieć przez około 6-12 miesięcy na odpowiedni poziom odrostu. U niemowląt i dzieci stosuje się małe tamponady, rureczki lub klamry naklejane, które nie sprawiają dziecku bólu. Niekiedy jednak i dzieci mają duże wrastanie paznokci, które musi być uwzględnione z leczeniem wału przypaznokciowego.
Odpowiednie opracowanie paznokci jest ważnym elementem pielęgnacji, leczenia i profilaktyki. Zlikwidowanie bolesności może się odbyć poprzez założenie odpowiednich tamponad, które uniosą paznokieć z miejsca wrastania. W przypadku powstałej rany niezbędna jest aplikacja opatrunku, odpowiednio dobranego do antybiogramu i samej rany. Pielęgnacja takiego palucha jest bardzo ważna, zwłaszcza u osób, które z innych powodów nie mogą sobie pozwolić na jakiekolwiek rany, zwłaszcza przewlekłe. Do tej grupy zaliczymy zwłaszcza sportowców, chorych na cukrzycę, kobiety ciężarne, pacjentów z upośledzoną niewydolnością krążeniową w kończynach dolnych.
Bolesna przypadłość, jaką jest wrastanie paznokci, to nie tylko dyskomfort dla osób dorosłych, zwłaszcza starszych – które chodząc przez lata w źle dobranych butach, nie mogą sobie poradzić z długotrwałym cierpieniem. To także problem niektórych dzieci, które już w inkubatorze, przy założonej na palcu saturacji, mają często nieprawidłowo ukształtowaną płytkę paznokciową.
Fitoterapia z pomocą
Przy sączących się ranach wału paznokciowego można zastosować olejek z drzewa herbacianego Melaleuca alternifolia
lub olejek z drzewa Manuka, który jest skuteczny, zwłaszcza przy Staphylococcus aureus i innych bakteriach grzybiczych. Pozyskiwane olejki, z czystych regionów Nowej Zelandii i Australii, skutecznie wspomagają proces pielęgnacji i leczenia. Dobrą pielęgnację rany i możliwość zastosowania specjalistycznych kąpieli fitoterapeutycznych dają gotowe mieszanki surowców roślinnych, np. Zioła ułatwiające gojenie ran LABOFARMU lub oddzielnie sporządzane zioła arniki, krwawnika, rumianku, szałwii. Polecamy też specjalistyczne sole do stóp.
Regeneracja skóry, która często jest zmacerowana, odparzona od długotrwałego stosowania opatrunków, wymaga nawilżania i kremowania. Bliskie sąsiedztwo rany ze skórą zdrową wskazuje na zastosowanie produktów regeneracyjnych, przyspieszających proces gojenia ran i ziarninowania. Preparaty posiadające takie właściwości to chlorofil, maść z nagietka lekarskiego, żywokostu, rumianku, arniki, również produkty pszczele – maści propolisowe. Opatrunki ze srebrem, opatrunki nawilżone substancjami do gojenia ran, na bazie octanidyny i hydrokoloidów, tak jak w przypadku długoterminowych ran, również znajdą tu zastosowanie.
Zadanie dla specjalisty
Rany przy paznokciach, ze względu na swą florę bakteryjną, wymagają postępowania medycznego oraz zachowania odpowiedni ch procedur i obsługi, dlatego najlepiej świadczą takie usługi wyspecjalizowane centra stóp. Aplikacja opatrunków, która odbywa się pod paznokciem – z obu stron płytki paznokciowej – często wymaga podania znieczulenia. Kompleksowa opieka w specjalistycznych gabinetach pozwala na zastosowanie profilaktyki i szczegółowej pielęgnacji oraz ukierunkowanego leczenia.
Do tej pory jedynym ratunkiem w problemach stóp, ran, a zwłaszcza wrastających paznokci, była kosmetyczka, w trudniejszych przypadkach – chirurg. Dziś mamy duże możliwości i umiejętności łączenia metod konwencjonalnych z metodami leczenia naturalnego. Podologia i podiatria przyczyniły się do wielkiego postępu w tej dziedzinie. Te pokrewne dziedziny, zajmujące się specjalistyczną pielęgnacją stóp, stwarzają możliwości wszechstronnej pomocy przy zmianach w obrębie stóp. Opracowanie stóp i paznokci na frezarce, likwidacja pęknięć pięt, modzeli i odcisków, usuwanie brodawek wirusowych HPV, odgrzybianie płytki paznokciowej, a także zakładanie rekonstrukcji paznokci – to tylko niektóre specjalistyczne czynności, wykonywane metodami podologii i podiatrii. Niestety, oferowane usługi leczenia wymienionych schorzeń są pełnopłatne, refundacja z NFZ ich nie obejmuje! Profilaktyka w tej dziedzinie w naszym kraju też praktycznie nie istnieje. Wprowadzenie szkolenia prawidłowego obcinania paznokci dla kobiet na oddziałach połogowych, w szkołach i w klubach sportowych przyczyniłoby się do ograniczenia okaleczeń pacjentów. Jednak na razie to się jeszcze u nas nie zapowiada.