EdukacjaOdwrócony łańcuch dystrybucji

Odwrócony łańcuch dystrybucji

Odwrócony łańcuch dystrybucji to określenie przyjęte dla opisania procederu, jakim jest niezgodna z prawem, nielegalna dystrybucja produktów leczniczych przez podmioty do tego nieuprawnione. Pojęcie to nie jest definicją legalną, wynikającą wprost z normy prawnej. Zostało stworzone przez Polską Inspekcję Farmaceutyczną do opisu procederu związanego z nielegalną odsprzedażą produktów leczniczych przez podmioty nie posiadające ku temu legitymacji prawnej. Odwrócony łańcuch dystrybucji to proceder, z jakim ostatnimi czasy mamy do czynienia na rynku farmaceutycznym. Proceder, z którym organy administracyjne państwa podjęły walkę, także poprzez nowelizację Prawa farmaceutycznego. Ta nowelizacja weszła w życie 12 lipca 2015 r. i nazywana jest potocznie ustawą antywywozową. Ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy Prawo farmaceutyczne oraz niektórych innych ustaw wprowadziła szereg zmian. Jedna z nich to artykuł 86a: Zakazane jest zbywanie produktów leczniczych przez aptekę ogólnodostępną lub punkt apteczny hurtowni farmaceutycznej, innej aptece ogólnodostępnej lub innemu punktowi aptecznemu. Ten artykuł stanowi kontynuację normy prawnej, wyrażonej w artykułach 65 ust. 1, w związku z artykułem 36g ust. 1 pkt 18 ustawy Prawo farmaceutyczne.
Prawo farmaceutyczne przedstawia zamknięty katalog podmiotów, jakie upoważnione są do prowadzenia obrotu produktami leczniczymi. W artykule 65 ust. 1 ustawodawca mówi wprost: obrót produktami leczniczymi może być prowadzony tylko na zasadach określonych w powyższej ustawie.

Prawidłowy łańcuch dystrybucji definiuje m.in. artykuł 36 g ust. 1 pkt 18 wskazując, że: Podmiot odpowiedzialny, który uzyskał pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych, jest zobowiązany do dostarczania produktów leczniczych wyłącznie:
a) podmiotom uprawnionym do prowadzenia obrotu hurtowego,
b) aptekom szpitalnym, aptekom zakładowym lub działom farmacji szpitalnej,
c) instytutom badawczym, Polskiej Akademii Nauk oraz uczelniom wyższym, w celu prowadzenia badań naukowych,
d) w ramach prowadzonego przez siebie lub zleconego innemu podmiotowi wywozu poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.


Nowelizacja Prawa farmaceutycznego poprzez artykuł 86a miała na celu doprecyzowanie już obowiązujących przepisów, a także usystematyzowanie i ograniczenie wywozu produktów leczniczych za granicę. Nowelizacja wprowadza szereg nowych obowiązków dla hurtowni farmaceutycznych i aptek, takich jak m.in. obowiązek zgłoszenia zamiaru wywozu leków poza granicę, dodatkowe zobowiązania dla aptek, dotyczące informowania o zamówieniach oraz stanach magazynowych dla produktów objętych wykazem produktów zagrożonych brakiem dostępności na terytorium RP.

Nowelizując Prawo farmaceutyczne, Polska nie tylko implementowała przepisy unijne, ale także poczyniła kroki w walce z patologicznym procederem, jakim jest zjawisko odwróconego łańcucha dystrybucji. Na skutek tego procederu zanika prawidłowa piramida sprzedaży produktów leczniczych. W odwróconym łańcuchu dystrybucji dochodzi do odsprzedaży produktów leczniczych hurtowniom farmaceutycznym (i nie tylko hurtowniom). Doprowadza to do eksportu leków za granicę. Jest to proceder niebezpieczny nie tylko z uwagi na aspekt gospodarczy, ale także na zagrożenie zdrowia i życia pacjentów. Farmaceuci dostrzegają, że leków konkurencyjnych cenowo, w odniesieniu do cen europejskich, brakuje w aptekach. Taka sytuacja jest niedopuszczalna i dlatego walka z procederem odwróconego łańcucha dystrybucji, poprzez wprowadzenie nowych uregulowań prawnych, z punktu widzenia szeroko pojętego interesu społecznego jest konieczna.


Główny Inspektorat Farmaceutyczny nie tylko nadzoruje i kontroluje dystrybucje produktów leczniczych, ale także podejmuje zintegrowane działania z innymi organami państwa (prokuraturą, policją, Strażą Graniczną, izbami skarbowymi), w celu wyeliminowania nielegalnego procederu z rynku farmaceutycznego.
Nieuczciwi przedsiębiorcy stosują różne metody nielegalnego procederu. Najprostszą jest wykup leków z aptek przy udziale fikcyjnych pacjentów. Innym sposobem są przesunięcia magazynowe oraz pozorowana konieczność utylizacji produktów leczniczych. U podstaw tego procesu, podobnie jak w przypadkach sfałszowanych produktów leczniczych, leży chęć osiągnięcia szybkiego zysku. Mimo,iż jest to zysk kosztem pacjentów!
Wejście w życie ustawy antywywozowej to jednak także głosy krytyki ze strony właściwych organów i samych farmaceutów. Także w opinii niektórych prawników i przedsiębiorców ustawa ta wprowadza szereg dokuczliwych formalności, jakim muszą sprostać uczestnicy rynku farmaceutycznego, zwłaszcza właściciele aptek i farmaceuci. Cóż, są to opinie uzasadnione, jednak warto na problem spojrzeć z szerszej perspektywy i dokonać analizy wartości poświęcanej – w tym przypadku nagromadzenia formalności – w stosunku do wartości otrzymanej, czyli działań zmierzających do uszczelnienia łańcucha dystrybucji produktów leczniczych.
Ustawodawca rozszerzył w nowym brzmieniu artykułu 86a pojęcie sprzedaży, poprzez wprowadzenie zakazu zbywania (sprzedaż jest tylko jedną z form zbycia). Jednocześnie w art. 127 Prawa farmaceutycznego dokonano „depenalizacji”, która skutkuje zastąpieniem normy prawa karnego normą administracyjną. Do momentu nowelizacji przepisy wskazywały, iż kto bez wymaganego zezwolenia podejmuje działalność w zakresie prowadzenia hurtowni farmaceutycznej, apteki ogólnodostępnej lub punktu aptecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności. W obecnym stanie prawnym podmiot, który bez zezwolenia podejmuje się powyższej działalności, podlega karze pieniężnej do pół miliona złotych. Wysokość kary uzależniona jest od okoliczności i zakresu naruszenia przepisów ustawy.

Zmiany w prawie, uszczelniające łańcuch dystrybucji, były konieczne. Godne uwagi jest wielopłaszczyznowe zaangażowanie się różnych instytucji w walkę z nielegalnym procederem. Nowelizacja Prawa farmaceutycznego, wprowadzająca nowe uregulowania prawne dotyczące uszczelnienia łańcucha dystrybucji produktów leczniczych, przyniosła szereg zmian, których bezpośrednimi odbiorcami są sami farmaceuci. Przy wspólnym zaangażowaniu właścicieli aptek, farmaceutów, hurtowników i organów administracyjnych, ostatecznie zyska pacjent, a to dla wszystkich uczestników rynku farmaceutycznego powinno być najważniejsze.

Autor

  • Monika Bartwicka

    Mgr Monika Bartwicka jest absolwentką Wydziału Prawa Uniwersytetu Gdańskiego (2006) i doktorantką w Wyższej Szkole Bankowej. Obszar zainteresowań: prawo farmaceutyczne, prawo własności intelektualnej, prawo międzynarodowe. Prowadzi szkolenia dla farmaceutów z zakresu prawa farmaceutycznego. Na co dzień jest prawnikiem w Labofarmie.

    Pokaż wszystkie artykuły

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej