Miechunka peruwiańska Physalis peruviana to roślina z rodziny psiankowatych Solanaceae. Znana jest z ziołolecznictwa południowoamerykańskiego. Uważa się ją nawet za relikt wymarłej cywilizacji Inków, którzy zamieszkiwali tereny obecnej Boliwii, Peru, Kolumbii i Ekwadoru. Stąd także inne nazwy rośliny: rodzynek brazylijski, jagoda Inków. Znana jest także jako Goldenberry. Z Ameryki Południowej rozprzestrzeniła się na inne rejony świata: Australię, Afrykę, Polinezję, Wyspy Brytyjskie. Jest uprawiana także w Polsce, ale raczej jako roślina ozdobna.
Skład fitochemiczny to przede wszystkim aminokwasy, cukry (zawartość glukozy w owocach zbliżona do innych owoców Solanaceae, czyli około 0,5%), wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy A, B i C, minerały, witaminy E, K1, fitosterole, witanolidy i fizaliny, które przede wszystkim warunkują lecznicze działanie miechunki.
Kwasy tłuszczowe
Olej ekstrahowany z owoców miechunki zawiera kwasy tłuszczowe: linolowy, oleinowy, palmitynowy i stearynowy. Stanowią one 95% wszystkich kwasów tłuszczowych rośliny. Najwięcej jest kwasu linolowego i oleinowego w miąższu. Dodatkowo stwierdzono obecność wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA), ?-linolenowego (GAL), ?-linolenowego i dihomo ?-linolenowego (DHGLA).
Fitosterole i witaminy
Jednym z najbardziej znanych, stosowanych już przez dawne plemiona działaniem prozdrowotnym miechunki jest efekt hipocholesterolemiczny, który następuje pod wpływem działania fitosteroli: obniżenie zarówno cholesterolu całkowitego, jak i frakcji LDL. Fitosterole dodatkowo działają przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Najwięcej fitosteroli występuje w oleju ekstrahowanym ze skóry i miąższu owoców. Z fitosteroli izolowanych z Physalis peruviana możemy wymienić kampesterol (występujący najobficiej), poza tym stigmasterol i sitosterol.
Owoce miechunki również witaminy A, B i C. Główne składniki aktywne witaminy A w owocach to α-karoten, ß-karoten i ß kryptoksantyna. Karotenoidy są odpowiedzialne za kolor pomarańczowy owocu, ß-karoten zapobiega niektórym chorobom człowieka przez neutralizowanie wolnych rodników.
W owocach występują też znaczne ilości kwasu askorbinowego (witaminy C).
Fizaliny i witanolidy
Kolejna ważna grupa związków to fizaliny B, D i F, nazywane również pseudosteroidami. Wykazują one właściwości immunosupresyjne. Dodatkowo, w badaniach in vitro, stwierdzono zdolność fizalin do hamowania wzrostu komórek nowotworowych. Najsilniej supresyjnie działają fizaliny B i F. Seria pseudosteroidów wyizolowanych z Physalis ma działanie tłumiące na makrofagach stymulowanych lipopolisacharydem i γ-interferonem. Witanolidy to kolejna grupa ciał czynnych, odpowiedzialnych za działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Witanolidy znane są również jako phyperunolidy A, B, C, D, E, F.
Korzystajmy z miechunki
Owoce miechunki są powszechnie dostępne w sklepach. Można je spożywać jako nieprzetworzone (spożycie 5 owoców dziennie pozwala utrzymać poziom cukru we krwi na właściwym poziomie). Można je również moczyć w syropie i suszyć. Otrzymamy wtedy „rodzynki”.
Dodatkowo są stosowane jako konserwanty w dżemach i galaretkach, jako ozdoba w sałatkach. Przypisuje się im różne właściwości – zakorzenione jeszcze w tradycyjnej medycynie ludowej dawnych plemion południowoamerykańskich – przeciwskurczowe, moczopędne, antyseptyczne, uspokajające. W niektórych regionach Kolumbii są powszechnie stosowane do oczyszczania krwi i do leczenia zaćmy. Są źródłem beta karotenu, niacyny i fosforu. Mają dużą zawartość protein, około 16% całkowitej wagi po wysuszeniu. Jest to jeden z najlepszych wyników. Pestki jagód wykazują delikatne właściwości oczyszczające, dlatego ich spożywanie zalecane jest osobom cierpiącym na schorzenia jelit i układu wydalniczego. Jagody inkaskie charakteryzuje także wysokie stężenie bioflawonoidów, zwanych witaminą P. Liczne badania wykazały, że podnoszą one kondycję naczyń włosowatych, uszczelniają i wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, zapobiegają krwawieniom, poprawiają przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, są pomocne w leczeniu miażdżycy, działają przeciwalergicznie, przeciwgrzybicznie, przeciwnowotworowo i przeciwwrzodowo.
* * *
Owoce miechunki śmiało można uznać za żywność funkcjonalną, czyli taką, która oprócz funkcji odżywczej ma działanie wzmacniające i lecznicze na organizm człowieka: podnosi odporność, obniża poziom złego cholesterolu, chroni przed infekcjami, działa antynowotworowo.
