Schorzenia i terapieMagnez przyciąga zdrowie

Magnez przyciąga zdrowie

Legendarny krakowski lekarz prof. Julian Aleksandrowicz nazywał magnez „królem życia”. Trudno sobie wyobrazić prawidłowy przebieg wielu ważnych dla ludzkiego organizmu procesów biochemicznych bez udziału magnezu lub jego jonu Mg2+.

Magnez należy do berylowców, dość powszechnie występujących w postaci różnych związków, tworzy formy rozpuszczalne w wodzie. Odgrywa niezwykle ważną rolę w funkcjonowaniu organizmów roślinnych, stanowiąc istotny składnik zielonego barwnika roślinnego – chlorofilu, bez którego proces fotosyntezy byłby niemożliwy.

Organizm dorosłego człowieka kryje w sobie około 24 g magnezu, który w przeważającej części umieszczony jest wewnątrz komórek.

We krwi krąży (zarówno w osoczu, jak i komórkach) około 1% magnezu zgromadzonego w ustroju. Tkanka kostna, jako wysoce zmineralizowana, wiąże ponad 50% magnezu. Znacznie mniej znajdziemy go w mięśniach (około 28%) oraz w pozostałych tkankach miękkich (do 18%).

Wielki stabilizator

Na poziomie komórkowym magnez pełni rolę stabilizatora – nie tylko błony komórkowej, ale także organelli komórkowych, najistotniejszych dla prawidłowego funkcjonowania. Jedną z najważniejszych odsłon tej funkcji jest stabilizacja błony komórkowej (struktury podstawowej dla funkcjonowania komórki, a więc i dla życia). Tworząc związki kompleksowe ze składnikami błony komórkowej (fosfolipidy), magnez zmniejsza jej płynność i przepuszczalność, zachowując przy tym jej wszystkie istotne funkcje, w tym zdolność do depolaryzacji. Bez magnezu niemożliwe jest także funkcjonowanie aktywnej pompy sodowej, dzięki której nadmiar sodu usuwany jest z komórki i dzięki temu pojawia się w niej potas. Regulacja składu płynu wewnątrz- i zewnątrzkomórkowego oraz reakcje typu hormon-receptor, przebiegające z udziałem błony komórkowej, nie byłby możliwe bez magnezu.

ATP

Magnez bierze udział w wytwarzaniu podstawowego paliwa dla wszystkich procesów życiowych, jakim jest ATP (Adenozyno-5′-trifosforan), a dzięki niemu dodatkowo mitochondria osiągają stan silnego sprzężenia, w czasie którego procesy fosforylacji i utlenienia przebiegają z dużą wydajnością.
Również produkcja białek nie może obyć się bez udziału magnezu. Utrzymując stabilność fizyczną rybosomów (komórkowych „fabryk” białek), umożliwia ich łączenie się (agregację) w większe jednostki – polisomy, dzięki czemu możliwe jest powstawanie łańcuchów peptydowych, tworzących później białka. W przypadku niedoboru magnezu, polisomy rozpadają się na drobne cząstki. Więcej niż 50% magnezu, obecnego w jądrze komórkowym, jest ściśle powiązana z kwasami nukleinowymi i z mononukleotydami. Pierwiastek ten warunkuje też integralność podwójnej helisy DNA, nośnika informacji genetycznej. Bez magnezu niemożliwe jest także osiągnięcie

Funkcje fizjologiczne i skutki niedoboru

Nie ma w zasadzie układu w ludzkim organizmie, którego prawidłowe funkcjonowanie nie byłoby związane z magnezem. Jako jon wpływający na układ nerwowy, magnez ma działanie uspokajające. Jego niedobór powoduje nadpobudliwość nerwowo-mięśniową w obrębie obwodowego układu nerwowego. Objawami niedoboru mogą być bolesne skurcze mięśni i ich drżenie, osłabienie siły mięśniowej i mrowienia. W obrębie OUN zbyt mała podaż magnezu skutkować może nadpobudliwością, halucynacjami, wahaniami nastroju, problemami ze snem, trudnościami z utrzymaniem koncentracji i równowagi, bólami głowy, niekiedy drgawkami przypominającymi padaczkę. Magnez wykazuje w stosunku do serca działanie antagonistyczne w porównaniu do wapnia, zmniejszając zarówno przewodnictwo w obrębie mięśnia sercowego, jak i jego pobudliwość. Wywiera wpływ ochronny na serce, przeciwdziałając niedotlenieniu i niedokrwieniu.

Nadmierna pobudliwość układu bodźcoprzewodzącego serca (wynikająca z niedoboru Mg) może spowodować zaburzenia rytmu jego pracy, takie jak częstoskurcz, migotanie przedsionków lub komór. Magnez jest czynnikiem chroniącym ściany naczyń, poprzez przeciwstawianie się nadmiarowi wapnia i zmianom tkanki łącznej oraz bezpośredniemu działaniu przeciwskurczowemu na naczynia krwionośne. Długotrwały i znaczny niedobór pierwiastka może być czynnikiem sprzyjającym rozwojowi miażdżycy tętnic i wszystkich jej następstw, w tym nadciśnienia. Odgrywa rolę fizjologicznego czynnika przeciwzakrzepowego (stabilizując trombocyty), jego niedobór bierze udział w powstawaniu zmian zakrzepowych. Większość magnezu znajduje się w układzie kostnym, jest on niezbędny dla rozwoju kości i procesów ich mineralizacji. Magnez aktywizuje kostnienie, mając wpływ zarówno na macierz białkową kości, jak i ich mineralizację przez aktywację osteoblastów i osteoklastów. Ujemny bilans magnezowy, zwłaszcza utrzymujący się przez dłuższy czas, jest jednym z czynników, które odpowiedzialne są za rozwój osteoporozy i zaburzenia rozwoju kości. Zmiany w tkance kostnej, wynikające z niedoboru Mg, najpierw są widoczne w uzębieniu, potem w kręgosłupie. Magnez oddziałuje silnie na układ pokarmowy. Pobudza wiele z funkcji wątroby, zwłaszcza tych związanych z metabolizmem tłuszczów i cukrów, także odtruwającą. Niski poziom magnezu w organizmie odpowiedzialny jest za zmiany wątrobowe, żołądkowe i jelitowe. Dolegliwości te są często wynikiem dysfunkcji nerwowego układu autonomicznego, którego tłem jest zbyt mała podaż magnezu. Przyjmować one mogą postać nudności, wymiotów, biegunek lub zaparć, bólów spastycznych.
Niezależnie od wpływu na prawie wszystkie układy organizmu, magnez ma wpływ na gospodarkę hormonalną ustroju. Znane są jego interakcje z licznymi hormonami, w różnym zakresie. Jest niezbędny do ich syntezy (insulina), magazynowania (aminy katecholowe) czy uwalniania (parathormon). Oddziałuje na większość receptorów hormonalnych, zazwyczaj pobudzająco.

Przyczyny niedoborów

Skoro magnez jest pierwiastkiem powszechnie występującym w skorupie ziemskiej i nie brakuje go także w formie rozpuszczonej w wodzie, skąd biorą się jego niedobory w organizmie? Przeciętne zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi około 6 mg/kg masy ciała dziennie. Różni się w indywidualnych przypadkach, w zależności od płci, wieku, stanu organizmu i aktywności. Niestety, podaż magnezu w krajach o wysokim rozwoju cywilizacyjnym, jest często niewystarczająca. Problem nasila się w stanach zwiększających znacznie zapotrzebowanie na magnez, jakimi są zwiększony wysiłek, stres, wzrost, ciąża czy laktacja.
Niestety, współczesny przemysł spożywczy i procesy stosowane do przemysłowej produkcji żywności (przesiewanie mąki, polerowanie ryżu czy rafinacja cukrów), skutecznie zmniejszają ilość przyswajanego magnezu. Podobnie gotowanie żywności powoduje zmniejszenie (30-70%) zawartości magnezu, który tracony jest z wylewaną wodą, do której przenika.
Na deficyt niezbędnego nam magnezu duży wpływ ma alkohol, głównie przez zwiększoną utratę magnezu przez nerki, oraz kofeina zawarta w kawie i w herbacie, a także wysokosłodzone i gazowane, a przy tym równie popularne, co niezdrowe napoje.
Przyczyną niskiego poziomu magnezu w organizmie są też choroby. W przypadku chorób układu pokarmowego, na istniejące problemy z wchłanianiem magnezu nakłada się jego utrata z powodu wymiotów lub biegunek. Innymi chorobami, zabierającymi magnez z ustroju, są niewydolność wątroby, nadczynność tarczycy, cukrzyca, schorzenia trzustki czy przewlekłe stany zapalne nerek (nadmierna utrata Mg z moczem).
Wiele leków, stosowanych w terapii różnych chorób, skutkuje obniżeniem poziomu magnezu. Do tej grupy należą leki moczopędne, niektóre z antybiotyków (aminoglikozydy, amfoterycyna B) czy glikokortykosteroidy.
Za zbyt niski poziom magnezu odpowiada też przewlekły stres, w wyniku którego wydzielane są nadmierne ilości hormonów, takich jak katecholaminy (adrenalina), glikokortykoidy (kortyzol) czy hormony tarczycy. W wyniku ich aktywności następuje wyrzut znacznych ilości magnezu. Może to skutkować stanem hipermagnezurii (nadmiernie wysokie stężenie magnezu w moczu), co w końcu prowadzi do deficytu magnezu.

produkty o dużej zawartości magnezu

Jak zapobiegać?

W przypadku stwierdzonego, w wyniku badań lub częściej objawów, niedoboru magnezu, najskuteczniejszym działaniem wydaje się zmiana diety. Wprowadzając do niej produkty bogate w magnez (powyżej 100 mg/100 g), takie jak czekolada, kakao, mleko, produkty pełnoziarniste, soję, różne rodzaje orzechów, płatki owsiane, suszone owoce, owoce morza czy warzywa strączkowe (groch, fasola), zwiększamy podaż magnezu. Nieco mniej (25-100 mg/100 g) Mg zawierają tłuste ryby, szpinak, zielona fasola, twarde sery czy banany. Wiele roślin leczniczych, jak np. drapacz lekarski, jest źródłem dobrze przyswajalnego magnezu.
Zmiana diety to jednak nie wszystko. Jedną kwestią jest bowiem zawartość magnezu w dostarczanych organizmowi produktach spożywczych, inną zaś, w jakim stopniu jest on dla organizmu dostępny. Magnez dostarczony z pożywieniem wchłania się od 24 do 75%, proces ten zależy zarówno od diety, jak i od kondycji układu pokarmowego. Istnieją składniki pokarmu, które utrudniają proces wchłaniania magnezu. Należą do nich (w nadmiarze) białka i tłuszcze, sól kuchenna, fosforany czy szczawiany. Dobrym i prostym rozwiązaniem dietetycznym, zwiększającym podaż magnezu, jest spożywanie twardej wody lub dobrej jakości wód mineralnych, zwłaszcza tych, których renoma oparta jest na pochodzeniu ze znanych uzdrowisk, a nie na chwytliwej reklamie.
Ponieważ magnez jest pierwiastkiem o elementarnym znaczeniu dla zdrowia, a jego niedobory są powszechne, warto czasem sięgnąć po suplementację tego składnika. Jego sole rozpuszczalne, podawane doustnie, są lepiej tolerowane i przyswajane niż sole nierozpuszczalne, a sole organiczne (cytrynian, glukonian, asparaginian, mleczan i inne) uważane są za bardziej aktywne niż sole nieorganiczne.
Resorpcja magnezu wspomagana jest także przez witaminę B6, selen oraz witaminę D, warto więc wybierać preparaty zawierające któryś z tych wspomagaczy. Optymalny stosunek, dla uzyskania najlepszych efektów połączenia chlorowodorku pirydoksyny (witamina B6) z jonami magnezu, wynosi 2,5:1.

* * *

Ze względu na liczne, istotne funkcje magnezu w naszym organizmie, należy go zaliczyć do pierwiastków życia. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu – od poziomu komórkowego, przez tkankowy, do poziomu organów ciała. Niedobory magnezu potwierdzają starą prawdę, że to co cenne, nie zawsze jest łatwe do zdobycia. Styl życia, zdrowa dieta, a czasem też suplementacja, pozwolą na osiągnięcie odpowiedniego poziomu cennego pierwiastka, co będzie służyło naszemu zdrowiu, a więc i szczęściu…

Autor

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej