Badania i NaukaKlinicznie udowodnione interakcje leków ziołowych

Klinicznie udowodnione interakcje leków ziołowych

Opracowano na podstawie: D.A. Kennedy i D. Seely. Clinically based evidence of drug-herb interactions: a systematic review. Expert Opin. Drug Saf. 2011/9(1):79-124.

Chorzy zgłaszający się do lekarza darzą wielkim zaufaniem wskazania dotyczące leków. Często uważają przy tym, że substancje naturalne, zwłaszcza środki ziołowe, są nieszkodliwe i można je przyjmować jednocześnie, niezależnie od zaordynowanych przez lekarza leków. To błędne przekonanie. Należy pamiętać, że środki ziołowe zawierają bardzo często silnie działające związki pochodzenia naturalnego, które poza swoim, niekiedy silnym, oddziaływaniem na organizm człowieka, mogą też wchodzić w interakcje z innymi lekami, a nawet z pokarmami, wywołując groźne zatrucia. Jak wielu osób mogą dotyczyć takie zagrożenia? Wystarczy przypomnieć, że np. w Kanadzie 38% ludzi przyjmuje codziennie surowce pochodzenia naturalnego, w USA 17,7% (dane za 2007). Odsetek ten jest jeszcze wyższy w populacji chorych na nowotwory.

Interakcje leków pochodzenia chemicznego i ziołowego mogą być niekiedy korzystne – pod warunkiem wszakże, że chory znajduje się pod ścisłym nadzorem lekarza.

Szczególnie często środki pochodzenia ziołowego wchodzą w interakcje z mechanizmami metabolizmu, przemiany leków, poprzez enzymy z rodziny CYP450. Ponad 90% ludzkich enzymów grupy CYP wchodzi w interakcje z procesem tlenowego metabolizmu wielu leków. Dotyczy to szczególnie izoenzymów CYP1A2, CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6, CYP2E1, CYP3A4. Zakres interakcji jest bardzo szeroki. Może występować w postaci indukcji czynności enzymów – aż do zupełnego zahamowania układu enzymatycznego, jak w przypadku soku z grejfrutów. Należy pamiętać o tym działaniu, nie lekceważyć go i dokumentować je. Zjawisko interakcji znane jest szeroko w medycynie. To opracowanie przytacza aktualne wiadomości na ten temat, uwzględniając działanie P450 na metabolizm leków. Autorzy cytowanej na wstępie pracy korzystali z różnych źródeł: Pubmed, EMBASE i innych. Wyniki tych badań przedstawiono w postaci szerszego omowienia niektórych ziół.

Interakcje z preparatami ziołowymi

Pluskwica groniasta

Cimicifuga racemosa, Actea racemosa, black cohosh ma działanie przeciwreumatyczne i spazmolityczne, tonizujące (na macicę). W sprzedaży na terenie USA notowana jest na 7. miejscu. Dawkowanie 40-200 mg dziennie (w przeliczeniu na suchy korzeń). W 4 publikacjach przedstawiono interakcje z digoksyną, kofeiną, midazolamem, chlorzoksazonem i debryzochiną. Trzy z tych prac dotyczą działania na izoenzymy CYP450, a jedna farmakokinetyki digoksyny. W parametrach farmakokinetycznych digoksyny nie stwierdzono zmian statystycznie znamiennych. Wyższe dawki pluskwicy do 2180 mg dziennie jedynie słabo hamują CYP2D6, przy stosowaniu debryzochiny jako wskaźnika.
Badano również interakcje po midazolamie, kofeinie lub chlozoksazonie, nie stwierdzono działania na izoenzymy CYP3A, CYP1A2 i CYP2E1. Również Gurley i wsp. (2006) nie stwierdzili działania pluskwicy na CYP2D6 po dawce 80 mg dziennie, stosowanej przez 14 dni.

Czosnek pospolity

Allium sativum, garlic ma działanie przeciwbakteryjne, hipotensyjne, spazmolityczne, może wywoływać pocenie się. Stosowany jest zwykle w dawkach 400-1200 mg dziennie. Ma 3. pozycję w sprzedaży na terenie USA. Sześć prac dotyczy interakcji czosnku z innymi lekami. Obniża on stężenie saskwinawiru w osoczu, w ciągu 10-dniowego okresu wymywania (whashout). Saskwinawir jest substratem dla glikoproteiny- P (P-gp). Gwilt i wsp. (1994) badali wpływ na farmakokinetykę paracetamolu w ciągu 120 dni terapii. Stwierdzili wzrost stężenia leku po 30 i po 120 dniach. Oceniono pole pod krzywą (AUC), stężenie było większe w 60. dniu terapii. Jednak reasumując autorzy podają, że na ogół czosnek nie zmienia statystycznie znamiennie farmakokinetyki paracetamolu. W publikacji Gallicano i wsp. (2003) nie stwierdzono wpływu preparatu czosnku na farmakokinetykę rytonawiru. Abdul i wsp. (2008) nie stwierdzili również interakcji, oceniając farmakokinetykę warfaryny, nie zmieniał się także proces krzepnięcia krwi. Dwie publikacje dotyczące działania na układ enzymów CYP450, Mankowitza i wsp. (2003), nie wykazały działania na aktywność CYP2D6 i CYP3A4. Gurley i wsp. (2005), badając wpływ preparatów olejku czosnkowego na izoenzymy CYP3A4, 2D6, 1A2 i 2E1 w przypadku metabolizmu kofeiny i midozalamu, nie wykryli zmian stężenia, wystąpiło jedynie zahamowanie czynności CYP2E1.

Herbata chińska

Camelia sinensis, thea sinensis, green tea ma właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe (Mills S. i Bone K. 2000). Dawkowana jest zwykle w przeliczeniu na sól kwasu garbnikowego epigallokatochinę 100-750 mg dziennie (Boon H. i Smith M. 2009). Zielona herbata jest używana powszechnie jako napój, w USA na 11. miejscu w sprzedaży jako suplement diety. Preparaty zielonej herbaty, pozbawione kofeiny, nie wpływają na aktywność CYP3A4 i CYP2D6 (Donovan J.L. i wsp. 2004). W innych badaniach oceniano również działanie na izoenzymy układu P450. Nie stwierdzono wpływu na CYP2D6, 1A2 i 2C9 (Hou H.H. i wsp. 2006). Jednak wykryto 20% wzrost AUC po buspironie, wystąpiło zahamowanie CYP3A4, co może mieć znaczenie kliniczne.

Konopie siewne

Cannabis sativa var. indica, marihuana, haszysz. Herbata z konopi zmieniała farmakokinetykę irynotekanu i docetakselu, stosowanych w przypadkach leczenia nowotworów (Engels P.K. i wsp. 2007). W Holandii preparaty konopi są stosowane legalnie, jako leki. Poszczególnie preparaty konopi różnie działały na farmakokinetykę leków. Należy przeprowadzić dalsze badania nad wpływem różnych dawek naparu z konopi na inne leki metabolizowane przez CYP3A.

Pomarańcza gorzka

Citrus aurantium ssp. Amara, bitter orange. Ma własności antyoksydacyjne, często stosowana w preparatach „odchudzających” (Citrus aurantium, Monografia 2009). Podawana zwykle w dawkach 100-1000 mg dziennie. Gurley i wsp. (2004) badali działanie pojedynczej dawki na izoenzymy CYP450, nie wykryto zmian, podobnie jak przy podawaniu przewlekłym.

Głóg dwuszyjkowy

Crataegus oxyacantha, hawthorn podawany jest jako środek kardiotonizujący i chroniący serce (Mills S. i Bone K. 2000). Stosowany u ludzi starszych, ma działanie inotropowe dodatnie. Tankanow R. i wsp. (2003) badali działanie głogu na farmakokinetykę digoksyny, oznaczali ekg, częstość akcji serca i ciśnienie krwi. Nie stwierdzili wpływu środka na parametry farmakokinetyczne digoksyny.

Ostrzyż długi

kurkuma Curcuma longa, common turmeric, Indian saffron. Wywiera działanie przeciwbakteryjne i spazmolityczne (Curcuma longa, Monografia 2009). Juan H., i wsp. (2007) badali działanie kurkumy na farmakokinetykę talinololu. Sądzili, że kurkuma hamując P-gp, podwyższa stężenie talinololu. W dalszych dwuetapowych badaniach okazało się, że AUC talinololu zmniejsza się o 33%, a Cmax obniża się o 28%. Wynika z tego, że dostępność biologiczna talinololu zmniejsza się, ale mechanizm tego działania pozostaje niejasny.

Jeżówka purpurowa

Echinacea purpurea, purple coneflower ma działanie przeciwzapalne oraz immunomodulujące, stosowana profilaktycznie ma chronić układ immunologiczny. Zwykle podawane są dawki 3 g dziennie (Boon H. i Smith M. 2009). Jeżówka zajmuje 6. miejsce sprzedaży w USA (Cavaliere C. i wsp. 2008). Trzy badania wykazały wpływ jeżówki na izoenzymy CYP450. Oceniono działanie środka na farmakokinetykę digoksyny. Gorski i wsp. (2004) wykryli działanie jeżówki na izoenzymy CYP3A4, 1A2, 2D6 i 2C9. Wrasta stężenie tolbutamidu i kofeiny oraz metabolitów w osoczu, co może świadczyć o zahamowaniu aktywności CYP2C9 i CYP1A2. Stężenie midazolamu obniża się, co świadczy o wzroście aktywności CYP3A i braku działania na CYP2D6. Dalsze badania jeżówki nie wykryły działania na izoenzymy CYP450 (Gurley B.J. i wsp. 2004). W nowszej pracy (Gurley B.J. i wsp. 2008) badano działanie tego środka przy zastosowaniu debrysochiny. Nie stwierdzono wpływu. Również w pracach tych samych autorów nie wykryto wpływu badanego środka na farmakokinetykę digoksyny.

Eleuterokok kolczasty

Eleutherococcus senticosus, żeń-szeń syberyjski, siberian ginseng roots ma działanie adaptogenne i immunomodulujące oraz ogólnie tonizujące (Mills S. i Bone K. 2000). Jest na 9. miejscu w sprzedaży w USA. Donovan J.L i wsp. (2003) nie wykryli działania na aktywność izoenzymów CYP3A4 i CYP2D6.

Miłorząb dwuklapowy

Ginkgo biloba, maidenhair-tree jest często stosowanym środkiem, znajduje się na 4. miejscu w sprzedaży w USA. Wywiera działanie antyoksydacyjne i hamuje antyagregacyjny czynnik płytkowy (Mills S. i Bone K. 2009 oraz Cavaliere C. i wsp. 2008). W 14 pracach badano działanie miłorzębu na 13 leków: aspiryny, cylostazolu, klopidogrelu, digoksyny, feksofenadyny, lopinawiru, midazolamu, metforminy, nifedypiny, omeprazolu, talinololu, tolbutamidu i warfaryny (KennedyD.A. i Seely D. 2011). Dwa opracowania dotyczyły stosowania aspiryny chorym, którzy jednocześnie stosowali miłorząb. Nie stwierdzono wpływu na krzepliwość i agregację płytek (Gardnem C.D. i wsp. 2007 oraz Wolf H.R. 2006). Nie wykryto interakcji miłorzębu i warfaryny na czas krwawienia krwi oraz agregację płytek (Jiang X. i wsp. 2005). Nie wykryto działania na farmakokinetykę warfaryny i digoksyny (Jiand X. i wsp. 2005 oraz Mauro V.F. i wsp. 2003). Yoshioka i wsp. (2004) nie stwierdzili działania na farmakokinetykę nifedypiny. Smith M. i wsp. (2001) wykryli, że miłorząb podwyższa stężenie nifedypiny. Sugerują, że należy ostrożnie stosować lek z innymi środkami wpływającymi na CYP3A4.
Miłorząb podwyższa dostępność biologiczną talinololu po 14 dniach stosowania. Uchida S. i wsp. (2006) stwierdzili, że miłorząb wpływa na farmakokinetykę tolbutamidu i midazolamu.
Robertson S.M. i wsp. nie stwierdzili znamiennego działania na farmakokinetykę lopinawiru. Aruna D. i Naidu M.U. (2007) badali wpływ różnych dawek miłorzębu na farmakodynamikę cylostazolu i klopidogrelu. Podawany w dawkach 120 i 2540 mg dziennie przez 14 dni, nie zmieniał działania przeciwpłytkowego obydwu leków. Jednak po cylostazolu ulega przedłużeniu czas krzepnięcia.
Kudolo G.B. i wsp. (2006) nie stwierdzili wpływu na farmakokinetykę metforminy u chorych, leczonych z powodu cukrzycy (T2DM), nawet po względnie wysokich dawkach metforminy. Natomiast miłorząb obniżał HbAlC u tych chorych. W sześciu pracach badano działanie miłorzębu na izoenzymy CYP450 (Kennedy D.A. i Seely D. 2011). Nie wykryto wpływu na CYP1A2, CYP2D6, CYP2E1 lub CYP3A. Yin O.Q. i wsp. (2004) badali interakcję CYP2C19 z omeprazolem, którego poziom obniżał się znacznie, świadcząc o zwiększeniu aktywności tego izoenzymu. Stwierdzono różnice w przypadku różnych genotypów 2C19. Ponadto badano działanie miłorzębu na dwa substraty P-gp talinolol i digoksynę. Zwiększa się AUC talinololu, nie stwierdzono zmian w przypadku farmakokinetyki digoksyny.

Gorzknik kanadyjski

Hydrastis canadensis, goldenseal ma własności goryczki i żółciopędne. Ponadto działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie. Jest często używany w chorobach przewodu pokarmowego. Najczęściej stosowane dawki to 1500 do 3000 mg dziennie. Ukazało się 5 prac dotyczących interakcji z Hydrastis canadensis. Nie wykryto statystycznie znamiennych interakcji na farmakokinetykę digoksyny. Gorzknik nie wpływa też na aktywność P-gp. (Gurley B.J. i wsp. 2007). Nie stwierdzono działania na farmakokinetykę indynawiru, nawet po 14-dniowej terapii tym środkiem (Sandhu R.S. i wsp. 2003). Kolejne badania dotyczące działania na izoenzymy CYP450 (Gurley B.J. i wsp. 2005 oraz Gurley B.J. i wsp. 2008) pozwoliły wykryć hamujący wpływ gorzknika na aktywność 3A, 2D6 oraz brak działania na CYP1A2 lub 2E1.

Mięta pieprzowa

Mentha piperita działa spazmolitycznie, przeciwwymiotnie i sedatywnie. Jest często stosowana w zaburzeniach trawienia i objawach jelita drażliwego (Mills S. i Bone K. 2000). Dresser G.K. i wsp. (2002) stwierdzili zmiany w farmakokinetyce felodypiny po terapii miętą. Nie wykryto zmian AUC po dehydrofelodypinie.

Żeńszeń azjatycki

Panax ginseng ma własności adaptogenu, działa immunomodulująco i tonizująco (Mills S., Bone K. 2000). Jiang X. i wsp. (2004) badali działanie żeńszenia na farmakokinetykę warfaryny, INR, agregację płytek oraz wiązanie z białkami, nie stwierdzając zmian. Smith M. i wsp. (2001) wykryli, że żeńszeń po 0,5 h podwyższa stężenie nifedypiny, jednak działania tego nie zanotowano po innym czasie. Stwierdzono, że hamuje on działanie izoenzymu CYP2D6, nie wywierając wpływu na CYP3A4, CYP2E1 oraz CYP1A2.

Żeńszeń amerykański

działa stymulująco na układ immunologiczny (Mills S. i Bone K. 2000). Nie wywiera statystycznie znamiennego działania na farmakokinetykę indynawiru (Andrade S. i wsp. 2008 oraz Lee I.S. i wsp. 2008). Stwierdzono, że zmienia działanie antykoagulacyjne warfaryny, po 21-dniowym podawaniu tego preparatu ziołowego (Yuan C.S. i wsp. 2004).

Pieprz metystynowy

Kava kava, Piper methysticum działa anksjolitycznie, stosowany w stanach lękowych (www.naturalstandards. com 2009). Gurley i wsp. (2007) nie wykryli działania tego środka na farmakokinetykę digoksyny i aktywność P-gp. Gurley i wsp. stwierdzili, że ulega zhamowaniu aktywność CYP2. Nie stwierdzono działania na rodzinę 3A z grupy P450, CYP2D6 oraz CYP1A2. Działanie na grupę izoenzymów 3A potwierdziły dalsze badania.

Cytryniec

Schisandra sphenanthera jest często stosowany w Chinach z takrolimusem – po przeszczepach nerek i wątroby (Xin H.W. i wsp. 2007). Ma własności przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i antyoksydacyjne. Podwyższa dostępność biologiczną takrolimusa poprzez wzrost Cmax z wartości 22,2 µg/1 do 66,4 µg/1.

Palma sabalowa

Serenoa repens działa spazmolitycznie i przeciwzapalnie. Stosowana również w terapii łagodnego przerostu stercza (Mills S. i Bone K. 2000). Dwa opracowania dotyczą działania palmy na enzymy zespołu CYP450. Nie wpływa ona na izoenzymy CYP3A4, CYP1A2, CYP2D6 i CYP2E1 (Gurley B.J. i wsp. 2004 oraz Markowitz J.S. i wsp. 2003).

Ostropest plamisty

Silybum marianum, milk thistle. Interakcje tego środka zostały ujęte w 11 opracowaniach (Gurley B.J. i wsp. 2006; Gurley B.J. i wsp. 2008 i inni). Badania dotyczyły aminopiryny, digoksyny, irynotekanu, indynawiru, metronidazolu, nifedypiny, fenylobutazonu, ranitydyny i rosuwastatyny. Obniża on stężenie metronidazolu poprzez wzrost aktywności P-gp. Natomiast, nawet po przewlekłym stosowaniu, nie ma działania na izoenzymy CYP1A2, CYP2D6, CYP2E1 oraz CYP3A4.

Żurawina

Vaccinium macrocarpon, cranberry ma działanie hamujące krzepliwość krwi, przeciwzapalne i przeciwpasożytnicze (Mills S., Bone K. 2000). Często jest stosowana do zapobiegania i leczenia zakażeń dróg moczowych. W 6 opracowaniach badano interakcje borówki z różnymi lekami (Abdul M. i wsp. 2008 i inni). Uwzględniono działanie soku borówki lub wyciągu na flurbiprofen, cyklosporynę, midazolam, tiazanidyne i warfarynę. Farmakokinetyka tych leków nie zmieniała się statystycznie znamiennie. Jednak stwierdzono zmiany w AUC w przypadku INR (AUCINR) dla warfaryny, która wzrastała po kapsułkach z wyciągiem borówki.

Kozłek lekarski

Valeriana officinalis działa anksjolitycznie i nasennie. Badano działanie waleriany na izoenzymy P450. Nie stwierdzono zmian w aktywności CYP1A2, CYP2A1, CYP2D6 i CYP3A/5.

Imbir lekarski

Zingiber officinale wywiera działanie przeciwwymiotne, przeciwzapalne i przeciwpłytkowe (monografia dostępna www.naturalstandards.com 2009). Najczęściej jest stosowany przeciwwymiotnie. Nie stwierdzono działania imbiru na krzepliwość, jak również na farmakokinetykę warfaryny.

Piśmiennictwo: 
Przytaczane w tekście pozycje piśmiennicze znalazły się w pracy, która stanowiła główne, cytowane na wstępie, źródło tego opracowania.

Autor

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej