Badania i NaukaJagoda kamczacka - roślina lecznicza Syberii i Dalekiego Wschodu

Jagoda kamczacka – roślina lecznicza Syberii i Dalekiego Wschodu

Roślina lecznicza Syberii i Dalekiego Wschodu

Popularność owoców jagodowych, jako prozdrowotnych składników diety, ciągle wzrasta. Jest to spowodowane licznymi badaniami naukowymi, potwierdzającymi korzystny wpływ jagód na zdrowie. Wiele zespołów badawczych na całym świecie opracowuje skład chemiczny i analizuje aktywność biologiczną owoców pochodzących z różnych gatunków i należących do różnych rodzin systematycznych. Prace, których celem jest ustalenie wpływu owoców jagodowych na organizm człowieka, obejmują badania in vitro oraz in vivo na zwierzętach doświadczalnych. Poza szeroko znaną aktywnością owoców jagodowych jako czynników zmniejszających ryzyko chorób układu krążenia, rozwoju procesów neurodegeneracyjnych oraz poprawiających ostrość widzenia, wyniki najnowszych badań wskazują na jeszcze więcej korzyści płynących z ich spożywania.

Badania przeprowadzone na zwierzętach doświadczalnych wykazały, że ekstrakt z jagód może zmniejszać zapadalność na nowotwory wieku dziecięcego oraz wydłużać czas życia.

W badaniach na myszach, ze skłonnością do otyłości, podawanie ekstraktu z czarnych jagód chroniło organizm przed nietolerancją glukozy oraz cukrzycą. Przeciwcukrzycowe działanie owoców jagodowych obserwowano u osób z wysokiej grupy ryzyka zachorowalności na cukrzycę, u których spożycie owoców jagodowych przeciwdziałało insulinooporności. Dieta bogata w owoce jagodowe chroniła przed utratą masy kostnej szczury z usuniętymi jajnikami, co może mieć znaczenie w prewencji postmenopauzalnej osteoporozy.

Codzienne spożywanie soku z czarnych jagód u osób w podeszłym wieku poprawiało pamięć, zdolność uczenia oraz ograniczało symptomy związane z depresją.

Istnieją również dowody na to, że związki obecne w owocach jagodowych mogą ograniczać zmiany epigenetyczne, prowadzące do procesów nowotworowych. Jakkolwiek w centrum zainteresowania znajdują się owoce z rodzaju Rubus, do którego należy popularna w Polsce malina właściwa Rubus idaeus czy malina czarna Rubus occidentalis, to istnieje też wiele innych gatunków, dostarczających jagód, które – choć mało popularne w Polsce – są cenionymi składnikami żywności w innych krajach. Przykładem są

suchodrzewy

należące do rodzaju Lonicera, z rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae. Ich jadalne odmiany zwane są zwyczajowo w Polsce jagodą kamczacką.
Do rodzaju Lonicera należy blisko 180 gatunków krzewów rozpowszechnionych na półkuli północnej, głównie w strefie klimatu umiarkowanie chłodnego. Krzewy osiągają wysokość od 0,8 do 3,0 m, rosną na glebach piaszczystych bądź gliniastych, o pH wahającym się od 5 do 7. Rośliny charakteryzują się wysoką odpornością na mrozy. Niektóre krzewy wytrzymują temperatury nawet do -46°C. Krzewy są długowieczne, mogą przeżyć od 25 do 30 lat.
Wiele spośród gatunków suchodrzewów wytwarza jadalne jagody. Są to hodowane w Rosji gatunki Lonicera edulis, Lonicera kamtschatica, Lonicera altaica, Lonicera boczkarnikovae, Lonicera caerulea var. emphyllocalyx oraz Lonicera japonica – będąca przedmiotem zainteresowania głównie naukowców japońskich i chińskich. Jagody osiągają wielkość od 1,5 do 3 cm i wagę od 0,6 do 2 g. Kształt owoców jest różny, najczęściej cylindryczny, koloru granatowego, z woskowym nalotem. W krajach Dalekiego Wschodu i na Syberii owoce suchodrzewu są wykorzystywane w produkcji różnych przetworów spożywczych, takich jak dżemy, soki, wina, lody, jogurty i słodycze. Różne odmiany suchodrzewów zostały sprowadzone około 30 lat temu do Polski z Rosji i stanowią obiekt zainteresowania przede wszystkim prywatnych hodowców oraz instytutów rolniczych. Hodowla jagody kamczackiej w Polsce zaowocowała opracowaniem szeregu odmian krajowych, do których należą m.in. Wojtek, BrązowaZielona.

W medycynie ludowej

jagoda kamczacka jest od wieków wykorzystywana w północnej Rosji, w Chinach oraz w Japonii. Wysuszone gałązki krzewu Lonicera japonica są surowcem leczniczym, wymienianym w Farmakopei Chińskiej. Surowiec wykazuje działanie przeciwzapalnebakteriostatyczne. Jest on polecany przy stanach gorączkowych i w leczeniu obrzęków na tle reumatycznym. Owoce, kwiaty, liście, pędy oraz kora są surowcami leczniczymi pozyskiwanymi z regionalnych odmian suchodrzewów i traktowane jako remedia o działaniu moczopędnym (pędy), przeciwprzeziębieniowym (kwiaty) czy przeciwzapalnym w infekcjach gardła i oczu (liście).
Jednak najszerzej stosowane są owoce suchodrzewu – jako surowiec wzmacniający oraz polecany w leczeniu chorób układu krążenia (nadciśnienie), chorób układu pokarmowego oraz infekcji bakteryjnych.

Skład chemiczny owoców

pokazuje, że są one bogatym źródłem związków fenolowych, przede wszystkim antocyjanów, kwasów fenolowych, flawonoidów, oraz pochodnych flawan-3-olu, w tym katechiny oraz procyjanidyn B1 i B2. Owoce zawierają witaminę C i B. Ich składnikami są też związki mineralne, w tym wapń, magnez i potas. 100 g owoców pokrywa od 2,6% do 5,3% dziennego zapotrzebowania na potas, od 1,6% do 2% zapotrzebowania na wapń oraz od 6,5% do 10,3% zapotrzebowania na magnez.
Wśród antocyjanów dominującym związkiem jest 3-O-glukozyd cyjanidyny, który w zależności od odmiany stanowi 79%-88% zespołu antocyjanów. Towarzyszą mu 3,5-O-diglukozyd cyjanidyny, 3-O-rutynozyd cyjanidyny oraz w bardzo niskich stężeniach pochodne peonidyny, pelargonidyny i delfinidyny. Zawartość antocyjanów jest zależna od odmiany oraz warunków hodowli i przyjmuje wartości najczęściej od 400 mg do 1500 mg na 100 g świeżej masy. W odmianach polskich zawartość antocyjanów waha się od 1240 mg aż do 3510 mg na 100 g świeżej masy.
Głównymi kwasami fenolowymi w owocach suchodrzewu są należące do kwasów kawoilochinowych – kwas chlorogenowy oraz neochlorogenowy. W owocach są też obecne związki flawonolowe, pochodne kwercetyny – rutyna oraz 3-O-glukozyd kwercetyny.

Zespół związków polifenolowych owoców suchodrzewu ma działanie antyoksydacyjne. Zmiatają one wolne rodniki oraz hamują ich powstawanie, co ma znaczenie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, m.in. chorób układu krążenia i nowotworów.

Występujące w wysokich stężeniach antocyjany oraz towarzyszące im związki flawonoidowe uważane są za silne antyoksydanty, które decydują o wielu prozdrowotnych właściwościach owoców jagody kamczackiej. Wolna cyjanidyna, powstająca na drodze hydrolizy glikozydowych form antocyjanowych podczas procesów trawiennych, ma zdolność hamowania enzymu cyklooksygenazy (COX-2) i wykazuje działanie przeciwzapalne. W modelu stanu zapalnego, jakim jest w warunkach laboratoryjnych indukowany karageniną obrzęk łapy szczura, ekstrakt z owoców suchodrzewu, w dawce 500 mg na 1 kg masy ciała, hamował powstawanie obrzęku i wykazywał aktywność przeciwzapalną. Siła działania przeciwzapalnego była porównywalna do indometacyny – leku należącego do niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Ekstrakty

z jagody kamczackiej – bogate w związki polifenolowe – wykazują działanie przeciwbakteryjne wobec wielu szczepów bakteryjnych, w tym Helicobacter pylori – powodującego chorobę wrzodową żołądka (80-90% przypadków). Do szczepów szczególnie wrażliwych na ekstrakty z owoców suchodrzewu należą m.in. powodujący błonicę Corynebacterium diphtheriae oraz Moraxella catarrhalis, wywołujący przewlekłe infekcje układu oddechowego i centralnego układu nerwowego. Kwiaty jagody kamczackiej, podobnie jak owoce, zawierają kwasy fenolowe oraz związki flawonolowe. Ponadto w różnych częściach rośliny, takich jak kwiaty, liście i łodygi, wykazano obecność glikozydów irydoidowych, do których należy m.in. loganina oraz sekologanina o właściwościach przeciwzapalnych.

Bogactwo związków fenolowych w owocach jagody kamczackiej czyni z niej cenny surowiec spożywczy, który w świetle dotychczasowych wyników badań naukowych oraz tradycji stosowania być może w przyszłości będzie wykorzystywany jako lek.

Piśmiennictwo: 
Calis I., Sticher O. Periclymenosidic acid, a new biosidic ester iridoid glucoside from Lonicera coerulea. Journal of Natural Products 48(1)/1985, 108-110; Chaovanalikit A., Thompson M.M., Wrolstad R.E. Cha-racterization and quantification of anthocyanins and polyphenolics in blue honeysuckle (Lonicera caerulea L.). Journal of Agricultural and Food Chemistry 52(4)/2004, 848-52; Ghisalberti E.L. Biological and pharmacological activity of naturally occurring iridoids and secoiridoids. Phytomedicine, 5(2)/1998, 147-63; Jurikova T., Rop O., Mlcek J., Sochor J., Balla S., Szekeres L., Hegedusova A., Hubalek J., Adam V., Kizek R. Phenolic profile of edible honeysuckle berries (genus Lonicera) and their biological effects. Molecules, 17(1)/2011, 61-79; Kusznierewicz B., Piekarska A., Mrugalska B., Konieczka P., Namiesnik J., Bartoszek A. Phenolic composition and antioxidant properties of polish blue-berried honeysuckle genotypes by HPLC-DAD-MS, HPLC postcolumn derivatization with ABTS or FC, and TLC with DPPH visualization. J. Agric. Food Chem. 60(7)/2012, 1755-63; Li Y.J., Chen J., Li Y., Li P. Identification and quantification of free radical scavengers in the flower buds of Lonicera species by online HPLC-DPPH assay coupled with electrospray ionization quadrupole time-of-flight tandem mass spectrometry. Biomed. Chromatogr. 26(4)/2012, 449-57; Palikova I., Heinrich J., Bednar P., Marhol P., Kren V., Cvak L., Valentova K., Ruzicka F., Hola V., Kolar M., Simanek V., Ulrichova J. Constituents and antimicrobial properties of blue honeysuckle: a novel source for phenolic antioxidants. J. Agric. Food Chem, 56(24)/2008, 11883-89; Svarcova I., Heinrich J., Valentova K. Berry fruits as a source of biologically active compounds: the case of Lonicera caerulea. Biomed. Pap. Med. Fac. Univ. Palacky Olomouc Czech Repub., 151(2)/2007, 163-74; Tundis R., Loizzo M.R., Menichini F., Statti G.A. Biological and pharmacological activities of iridoids: recent developments. Mini Rev. Med. Chem. 8(4)/2008, 399-420.

Autorzy

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej