Rośliny leczniczeFasola zwyczajna - zielone dobro

Fasola zwyczajna – zielone dobro

Fasola zwyczajna Phaseolus vulgaris L. jest rośliną jednoroczną z rodziny bobowatych Fabaceae. Pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej, była tam uprawiana od kilku tysięcy lat! Świadczą o tym szczątki nasion z wykopalisk w Andach. Prawdopodobnie pochodzi od gatunku Phaseolus aboriginens Burk, rosnącego dziko w Andach Argentyny, Boliwii i Wenezueli.
W XVI w. fasolę uprawiano w ogrodach botanicznych w Niemczech, we Włoszech, w Anglii i we Francji.

W Polsce

fasola zwyczajna pojawiła się w końcu XVI w. Początkowo uprawiano ją jako roślinę ozdobną w klasztornych ogrodach. Jej walory jako warzywa doceniono od XVII w. Obecnie jest u nas popularnym warzywem z grupy strączkowych.

Morfologia

Części jadalne fasoli zwyczajnej to nasiona i strąki. Nasiona mają kształt nerkowaty lub owalny. Łodyga jest słabo rozgałęziona, w dolnej części zdrewniała, osiąga wysokość 25-60 cm u odmian karłowych, 60-120 cm u odmian biczykowych, o łodydze płożącej, 2-3 m u odmian tycznych, które owijają się wokół podpory.
Pierwsze dwa liście są całobrzegie, następne trójlistkowe, o barwie jasno- lub ciemnozielonej, w zależności od odmiany. Kwiaty motylkowe, zebrane w grona po 2-8, wyrastają z kątów liści po 40-60 dniach od siewu. Barwa kwiatów jest uwarunkowana genetycznie. Mogą być białe, różowe, czerwone lub fioletowe. System korzeniowy to słabo rozwinięty korzeń palowy, sięgający głębokości 100-110 cm. Jest silnie rozgałęziony w wierzchniej warstwie gleby. Owocem fasoli jest wydłużony strąk, którego kształt i barwa zależą od odmiany.

Odmiany

fasoli zwykłej różnią się od siebie barwą strąków, zawartością w nich włókna, wysokością łodygi, także wielkością nasion i czasem wegetacji. Wyróżniamy odmiany:
> karłowe (Bor, Mela, Augustynka, Wstęga);
> tyczne (Atlas – Mamut, Blauhilde, Goldmarie – Mamut, Hilds Neckarkonigin);
> szparagowe – zielonostrąkowe (Atena, Bona, Fana, Laguna, Zielona, Libra, Madera, Sisal, Sumatra);
> szparagowe – żółtostrąkowe (Amanda, Elektra, Furora, Polana, Galopka, Goldpantera – Pantera, Korona, Laurina – Laura, Polka, Tara, Złota Saxa);
> na suche nasiona.

Uprawa

Fasola zwyczajna najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym, osłoniętym od wiatru. Ma wymagania termiczne, jest wrażliwa na przymrozki, co jest związane z pochodzeniem tego gatunku. Optymalna temperatura dla prawidłowego wzrostu wynosi 20-25°C. Najlepiej rośnie na ziemi żyznej i średnio żyznej, nie kwaśnej. Nasiona wysiewamy dopiero w drugiej połowie maja, gdyż fasoli szkodzą nawet niewielkie przymrozki.

„Mięso” nie tylko dla ubogich

Fasola zwyczajna należy do warzyw o dużej wartości odżywczej. Do celów spożywczych wykorzystywane są głównie nasiona, które zawierają dużo białka. Jest ona trzecim (22%) źródłem białka roślinnego na świecie – po soi (45%) i grochu (25%). Nazywana jest „mięsem dla ubogich”. Nie tylko wszakże dla ubogich. Fasolę naprawdę warto spożywać. Jest bogatym źródłem witamin z grupy B. Nasiona roślin strączkowych, do których należy fasola zwyczajna, są cennym składnikiem diety. Zawierają dużo białka, błonnika i składników mineralnych. Fasola jest bogata w wapń, potas i fosfor. W niektórych gatunkach występują żelazo, kwas foliowy, selen i cynk.

Przeciwko nowotworom i cholesterolowi

Fasola zawiera lekkostrawną skrobię i substancje hamujące rozrost tkanek nowotworowych (inhibitory proteazy) oraz rozpuszczalny błonnik, który pomaga usuwać z organizmu nadmiar cholesterolu. Brytyjczycy są przekonani, że codzienne spożywanie jednej filiżanki gotowanej fasoli obniża poziom cholesterolu o około 12%. Fasola ma także wady: powoduje wzdęcia i gazy. Nie powinny jej spożywać kobiety w ciąży, karmiące piersią, małe dzieci, osoby starsze i cierpiące na zaparcia. W tabeli pokazujemy zawartość składników chemicznych w strąkach i nasionach fasoli. Skład chemiczny nasion ulega wahaniom pod względem ilościowym i jakościowym. Zależy od wielu czynników: odmiany, stopnia dojrzałości, środowiska, warunków pogodowych i agrotechniki.

Strąki

są w fasoli najcenniejsze. Po opróżnieniu z dojrzałych nasion należy je ususzyć i zaparzać jak ziółka. Tradycyjnie odwar: 1 łyżkę stołową rozdrobnionego suszu zalać 1 szklanką wrzątku i gotować pod przykryciem 5-7 minut, przecedzić i pić 3 razy dziennie po 1 szklance. To jedno z najstarszych znanych człowiekowi lekarstw dla cukrzyków, obniża poziom cukru we krwi. Takie napary działają też moczopędnie, oczyszczają organizm z toksyn, zmniejszają obrzęki, łagodzą objawy chorób nerek i pęcherza moczowego, dolegliwości gośćcowe, pomagają w nadciśnieniu tętniczym i osłabieniu mięśnia sercowego.

Święto Fasoli…

Odbywa się od 15 lat w Zakliczynie, w powiecie Tarnowskim. W roku 2006 do ugotowania potrawy zużyto m.in. 550 kg fasoli, około 500 kg różnych mięs, 100 kg warzyw. My jednak zacznijmy skromniej: od jednej filiżanki gotowanej fasoli dziennie. Koneserom proponujemy fasolkę po zakliczyńsku: jednakowe porcje fasoli i wędzonego kurczaka, z dodatkiem cebuli, czosnku i przypraw, na sosie z koncentratu pomidorowego.

PRZEPIS NA ZUPĘ FASOLOWĄ:

Składniki na 3 porcje:

  • Biała fasola (suche nasiona) – 2/3 szklanki (ok. 120g)
  • Fasola szparagowa zielona – 150g
  • Papryka – 1 szt.
  • Marchewka – 2 szt.
  • Ziemniaki – 3 szt.
  • Kukurydza konserwowa – 5 łyżek
  • Groszek konserwowy – 5 łyżek
  • Pomidory – 3 szt.
  • Bulion drobiowy 1000-1500 ml
  • Natka pietruszki, szczypiorek
  • Śmietanka – 100 ml
  • Liść laurowy (3 sztuki), ziele angielskie (4 kuleczki), sól, pieprz.

Sposób przygotowania:

  • Fasolę przed gotowaniem namocz na noc w wodzie.
  • Fasolę opłucz, zalej wcześniej przygotowanym bulionem (gotuj ok 1 godz. do miękkości) z dodatkiem liści laurowych i ziela angielskiego.
  • Gdy fasola będzie miękka dodaj do zupy posiekaną w kostkę marchewkę, ziemniaki, fasolkę szparagową, paprykę – gotuj przez ok. 20 minut i dodaj kukurydzę, groszek, pomidory (sparzone bez skórki) wcześniej pokrojone również w kostkę.
  • Gotuj przez 10 minut, na koniec dodaj śmietankę, dopraw do smaku solą, pieprzem.
  • Podawaj z natką pietruszki oraz szczypiorkiem.
Składnik Strąki (100g)  Nasiona (100g) 
Białko 2,4 g 21,4 g 
Tłuszcze 0,2 g 1,6 g 
Węglowodany ogółem 7,6 g 61,6 g 
Błonnik pokarmowy 2,9 g 25,3 g 
Wapń 65 mg 163 mg 
Fosfor 44 mg 437 mg 
Żelazo 1,1 mg 6,9 mg 
Magnez 22 mg 169 mg 
Witamina B1 0,080 mg 0,670 mg 
Witamina B0,110 mg 0,230 mg 
Witamina C 23,8 mg 2,0 mg 

Piśmiennictwo dostępne w redakcji.

Autor

  • mgr inż. Maja Sędzik

    Mgr inż. Maja Sędzik jest absolwentką Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, kierunek ochrona środowiska. Doktorantka w Katedrze Fizjologii Roślin i Biochemii. Zajmuję się wpływem metali ciężkich i substancji biologicznie czynnych na rośliny. Jest też technikiem usług kosmetycznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej