Rośliny leczniczeFarbownik lazurowy

Farbownik lazurowy

Farbownik lazurowy Anchusa azurea Mill. to wieloletnia roślina, zaliczana do rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae. Jedno z angielskich określeń alkanet odnosi się do otrzymywanego z niej czerwonego barwnika alkaniny (anchusiny), używanego do barwienia tkanin, obecnie stosowanego także w przemyśle kosmetycznym, mikroskopii i analizie chemicznej. W literaturze krajowej farbownik występuje również pod nazwą czerwieniec, wołowe ziele, wołowy język – ze względu na szorstkie liście.
Rodzaj Anchusa obejmuje około 50 gatunków roślin jednorocznych, dwuletnich i bylin, uprawianych w ogrodach całego świata. Do najpopularniejszych należą A. azurea, A. officinalis, A. capensis, A. cespitosa, A. granatensis, A. leptophylla subsp. incana.

Farbownik lazurowy jest efektowną, obficie kwitnącą rośliną, której rozgałęzione pędy dorastać mogą do 1,5 m wysokości. Ma lancetowate, grube i szorstkie w dotyku liście. Kwiaty są drobne, pięciopłatkowe, o niebieskiej barwie (czasem z białym oczkiem), zebrane w duże wiechy. Wyglądem przypominają niezapominajki. Farbownik występuje w wielu odmianach, niektóre o dużych kwiatach i w różnych odcieniach błękitu. Do najczęściej uprawianych należą Dropmore i Loddon Royalist o intensywnie niebieskich kwiatach, Opal o kwiatach jasnoniebieskich, Little John o kwiatach ciemnoniebieskich, dorastający do 45 cm. Termin kwitnienia od czerwca do sierpnia. Farbownik jest rośliną miododajną.

Naturalnie

farbownik lazurowy występuje w rejonie mórz Śródziemnego i Czarnego. Spotkać go można także na Wyspach Kanaryjskich, na Maderze, w Azji Zachodniej i Środkowej. W Polsce występuje jako efemerofit, czyli gatunek rośliny obcego pochodzenia, który został zawleczony i zwykle przejściowo występuje we florze danego kraju lub obszaru.

Właściwości lecznicze

Anchusa azurea łagodzi podrażnienia, działa przeciwzapalnie, oczyszczająco, przeciwbakteryjnie, ściągająco i moczopędnie. Surowcem leczniczym są korzenie i ziele. Ziele zawiera alantoinę, cholinę, saponiny, triterpeny, flawonoidy, antocyjany, śluzy, kwas krzemowy i rozmarynowy, garbniki, także alkaloidy pirolizydynowe (z tego powodu nadmierne spożycie może być szkodliwe). Młode liście zawierają dużo witaminy C. Maść przyrządzona z kwiatów ma właściwości łagodzące, przeciwzapalne. Stosowana jest w leczeniu siniaków, oparzeń, ran, wrzodów, ospy i odry. Z ziela sporządzane są napary i odwary, a z korzeni odwary. Napar ma działanie wykrztuśne, służy do leczenia kaszlu i schorzeń oskrzeli, obniża gorączkę i wywołuje poty.

Farbownik stosowany zewnętrznie dobrze działa na stany zapalne skóry, podrażnione błony śluzowe, wypryski, ropnie, trądzik, egzemę, po ukąszeniu owadów. Odwar z ziela może być dodawany do kąpieli, wewnętrznie stosowany jest w dolegliwościach układu trawiennego, w nieżycie żołądka i jelit, owrzodzeniu żołądka i dwunastnicy.

W kuchni

lazurowe kwiaty farbownika są cenionym dodatkiem do potraw. Nie mają wyrazistego smaku, ale są bardzo efektowne i dekoracyjne. Wyglądają wspaniale pośród pomarańczowych i żółtych kwiatów w sałatce. Dodawane są do dań ze skorupiakami i łososiem. Krystalizowane kwiaty możemy wykorzystywać do garnirowania ciast i deserów. Znakomicie prezentują się w połączeniu z truskawkami i różowymi płatkami kwiatów goździka chińskiego na czekoladowych, śmietankowych i waniliowych masach kremowych czy na bitej śmietanie. Są dekoracją sałatek owocowych i deserów lodowych. Mogą być zamrażane w kostkach lodu do napojów.

Farbownik wykorzystywany jest także do sporządzania octów, które w przeciwieństwie do tych otrzymywanych z kwiatów ogórecznika, trwale utrzymują barwę. Liście i młode pędy mogą być przygotowywane jak szpinak.

SORBET MALINOWY. 300 g malin, 110-220 g cukru (w zależności od słodyczy owoców), 1 cytryny, 15 ml wódki (według uznania), 15-20 drobnych kwiatów farbownika. To wystarczy na 4 porcje. Maliny przecieramy przez sito, by je pozbawić pestek. Do soku malinowego dodajemy cukier do smaku, wyciśnięty sok z cytryny i alkohol. Składniki mieszamy, wstawiamy do zamrażalnika, co godzinę intensywnie mieszając. Przed podaniem dekorujemy sorbet kwiatami farbownika.

POMARAŃCZOWA SAŁATKA.
2 pomarańcze, 150 g mieszanki sałat, 15 ml octu balsamicznego, 30 ml oliwy z oliwek, 30 ml oleju z pestek dyni, 20 kwiatów farbownika. Wystarczy na 4 porcje. Umyte pomarańcze obieramy i kroimy w plastry. Do sosjerki wlewamy ocet, oliwę z oliwek i olej z pestek dyni. Na talerzach rozkładamy sałatę, na niej pokrojone w plastry pomarańcze. Całość polewamy przygotowanym wcześniej sosem, gotowe danie posypujemy kwiatami farbownika.

Autorzy

  • mgr inż. Anna Stefaniak

    Mgr inż. Anna Stefaniak jest doktorantką w Katedrze Ogrodnictwa ZUT. Zajmuje się głównie kwiatami jadalnymi. Znana Czytelnikom Panacei także pod panieńskim nazwiskiem Wałejko.

  • dr hab. inż. Monika Grzeszczuk

    Dr hab. inż. Monika Grzeszczuk jest profesorem w Katedrze Ogrodnictwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego (ZUT) w Szczecinie. Specjalność: warzywnictwo, rośliny przyprawowe i lecznicze. Członkini Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych, Stowarzyszenia Naukowo-Technicznego Inżynieów i Techników Przemysłu Spożywczego, Polskiej Rady Leku Roślinnego.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej