Żywność zwana superfoods stała się w ostatnich latach przedmiotem szczególnego zainteresowania naukowców, producentów i oczywiście konsumentów. Czy rzeczywiście wśród produktów żywnościowych są takie, które można uznać za „super” same w sobie?
Superfoods czyli „superżywność” jest określeniem coraz częściej używanym, choć nie ma jeszcze jej definicji naukowej czy prawniczej. Przypisuje się je naturalnym produktom, które wyróżniają się na tle pozostałych artykułów żywnościowych wysoką zawartością składników odżywczych, wykazujących korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Superżywność to produkt, który obfituje w witaminy, składniki mineralne, błonnik pokarmowy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, oligosacharydy, enzymy, probiotyki, polifenole, fosfolipidy, fitozwiązki lub inne biologicznie aktywne składniki. Z tego wynika ich działanie prozdrowotne, pomocne w minimalizowaniu ryzyka różnych chorób.
Poza efektem terapeutycznym, produkty zaliczane do superfoods cechuje wysoka gęstość odżywcza. Co to znaczy? Zawierają bardziej skoncentrowane składniki odżywcze – w stosunku do swej masy i kaloryczności – niż żywność, która nie jest „super”
Rynek superfoods
Jednym z powodów wprowadzenia kategorii superfoods było promowanie zdrowego stylu życia i zwiększenia świadomości żywieniowej w społeczeństwie. Pojęcie superfoods zostało użyte po raz pierwszy w roku 1998 przez Aarona Mossa w czasopiśmie Nature Nutrition.
Szybko stało się atrakcyjnym argumentem marketingowym, wykorzystywanym przez producentów. Według British Dietetic Association (BDA), ponad 60% klientów sięga po produkt tylko dlatego, że jest przypisany do superfoods! To dlatego superfoods mają tak wysoką pozycję na światowych rynkach żywności.
Wartość segmentu superfoods w roku 2017 wynosiła około 145 mld dolarów! Tempo wzrostu sięgało 15% rocznie! Według przewidywań, w roku 2021 wartość ta przekroczy 256 mld dolarów!
Superfoods zajmują również bardzo wysoką pozycję wśród trendów na globalnych rynkach żywności. W Niemczech, w latach 2013-16, liczba premier produktów z oznaczeniami superfoods wzrosła o ponad 400%!
Światowe super…
Znane produkty tej kategorii pochodzą najczęściej z odległych krajów, ich lista jest bardzo długa. Do najpopularniejszych należą:
Chia Salvia hispanica
Pochodzące z Ameryki Płdn. nasiona chia charakteryzują się wysoką zawartością błonnika pokarmowego, białka i tłuszczu (głównie kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3). Te ziarna doceniane są na całym świecie, ze względu na potencjalne działanie przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, antyoksydacyjne i antynowotworowe. Ich dodatkową zaletą jest wzmaganie uczucia sytości i wspomaganie pracy mózgu.
Jagody acai Eutrepe olereacea
przypominają wyglądem borówkę amerykańską, pochodzą z tropikalnych lasów Ameryki Płdn. Jagody acai są bogatym źródłem witamin A, C, E, potasu, magnezu, wapnia i przeciwutleniaczy: resweratrol, polifenole, kwas ferulowy. Zmniejszają ryzyko choroby wieńcowej, miażdżycy, redukują zmęczenie i zwiększają wytrzymałość fizyczną. Jedną z ich cennych właściwości jest zdolność do przyspieszania przemiany materii.
Spirulina Spirulina Platensis
zaliczana jest do mikroalg, hodowana na dużą skalę w Ameryce Płn. i w Azji. W wielu krajach służy jako dodatek do posiłków, ze względu na dużą zawartość białka (5 razy więcej niż mięso), beta-karotenu, magnezu, potasu, witamin C, D, E oraz witamin z grupy B. Wyróżnia się także jako bogate źródło kwasu γ-linolenowego, wykazującego silne właściwości przeciwzapalne. Ekstrakt ze spiruliny działa przeciwbakteryjnie, hemoprotekcyjnie, przeciwstarzeniowo i antyalergicznie. Zalecany jest do pielęgnacji skóry alergicznej i suchej.
Zielony jęczmień Hordeum vulgare
Młode liście jednorocznego jęczmienia, na tle innych roślin, wyróżniają się wysoką zawartością egzogennych aminokwasów, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witamin C i K. Dzięki wysokiej wartości odżywczej, zielony jęczmień cechuje się wielowymiarowym wpływem na organizm człowieka. Preparatom z młodego jęczmienia przypisuje się działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, także antydepresyjne, niwelujące niekorzystne skutki przewlekłego stresu oraz wspomagające w przypadkach bezsenności.
Amarantus Amaranthus sp.
należy do najstarszych roślin uprawnych. Pod względem zawartości białka, jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika pokarmowego, wapnia i żelaza, przewyższa znane rośliny zbożowe. Amarantus zalecany jest osobom cierpiącym na anemię, miażdżycę, choroby układu krążenia, cukrzycę oraz – ze względu na brak glutenu – osobom z celiakią.
POLSKA SUPERŻYWNOŚĆ
Wiele wartościowych produktów, zaliczanych do kategorii super, znajduje się wśród polskich, tradycyjnych składników diety. Pod wieloma względami nie ustępują produktom egzotycznym. Wymieńmy tu m.in. miód, pokrzywę, sok z brzozy, mniszek lekarski, czarnuszkę, kiszonki czy bez czarny. Poniżej najbardziej cenione polskie superfoods.
Rokitnik zwyczajny Hippophae rhamnoides
Gatunek krzewu z rodziny oliwnikowatych, rosnący głównie na wybrzeżu Bałtyku. Wszystkie części morfologiczne krzewu stanowią bogate źródło substancji odżywczych. Owoce są jednym z najlepszych źródeł witaminy C, tokoferoli i karotenoidów. Nasiona rokitnika, wykorzystywane do produkcji oleju, bogate są w sterole i wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3. Liście zawierają duże ilości wapnia, potasu i magnezu. W związku z tym rokitnik wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, immunoregulujące i antyutleniające. Przyspiesza gojenie się ran, zapobiega miażdżycy, chorobie wieńcowej i wzmacnia wzrok.
Czosnek pospolity Allium sativum
jest rośliną cebulową, należy do najstarszych gatunków uprawnych. Cebule czosnku są źródłem licznych składników mineralnych (potas, żelazo, magnez, fosfor), witamin (C i z grupy B), flawonoidów i aminokwasów. Do najważniejszych związków w czosnku zalicza się bogate w siarczki olejki eteryczne oraz allicynę o charakterystycznym zapachu, której przypisuje się silne działanie bakteriobójcze. Czosnek sprawdza się w leczeniu nadciśnienia, miażdżycy, zakażeń przewodu pokarmowego, zaburzeń lipidowych. Ma działanie napotne, wykrztuśne i przeciwzapalne.
Aronia czarnoowocowa Aronia melanocarpa
Jej owoce cechuje charakterystyczny cierpki smak, zawierają dużo kwasów organicznych, pektyn, garbników oraz pokaźny zestaw witamin i składników mineralnych: beta- -karoten, witamina C, potas, wapń i magnez. Aronia jest uważana za jedno z najlepszych źródłem polifenoli, flawonoidów i antocyjanów, ma wysoki potencjał leczniczy. Redukuje ciśnienie krwi, wzmacnia naczynia krwionośne, wspomaga funkcjonowanie układu krążenia i przyspiesza usuwanie szkodliwych metali z organizmu.
Len zwyczajny Linum usitatissimum
Największe znaczenie mają nasiona, nazywane siemieniem lnianym, które są bogatym rezerwuarem błonnika pokarmowego, śluzów, steroli, flawonoidów, kwasów tłuszczowych, w tym kwasu alfa-linolenowego. Len wykazuje działanie przeciwzapalne, odżywcze, żółciopędne, obniżające poziom cholesterolu i wzmagające odporność organizmu. Siemię lniane działa osłaniająco na nabłonek podrażniony w chorobie wrzodowej, daje uczucie sytości i pobudza ruchy perystaltyczne jelit.
Żurawina Vaccinium macrocarpon
Zawiera liczne cenne składniki. Owoce należą do najlepszych źródeł witamin A, C, E, błonnika pokarmowego, minerałów (sód, potas, fosfor). Najistotniejsza grupa prozdrowotnych związków w żurawinie to luteina, beta- -karoten i polifenole (flawonoidy, kwasy fenolowe, stilibeny). Liczne badania wskazują na działanie prozdrowotne żurawiny: obniżanie ciśnienia krwi, zmniejszanie ryzyka próchnicy, infekcji dróg moczowych, wrzodów żołądka i chorób serca.
* * *
Nie ma produktu, który dostarczałby wszystkich składników odżywczych we właściwych ilościach i proporcjach. Podstawą zdrowego żywienia jest urozmaicona dieta, oparta na produktach zaliczanych do każdej z grup żywności – od zbóż i przetworów zbożowych, po owoce, warzywa, zioła, mięso, mleko i ich przetwory. Produkty nazywane superfoods mogą stanowić wartościowy dodatek do codziennego jadłospisu. Nie jest to jednak żywieniowe panaceum, które rozwiązuje wszelkie problemy zdrowotne…
