Begonia

Rodzaj begonia Begonia L. należy do rodziny ukośnicowatych Begoniaceae i reprezentowany jest przez ponad tysiąc gatunków, z dużą liczbą odmian uprawnych. Roślina pochodzi z subtropikalnych rejonów Azji, Afryki i obu Ameryk. Wyróżniamy tu zarówno rośliny jednoroczne, trwałe, zielne, jak i niedrewniejące podkrzewy. Begonie mają charakterystyczną mięsistą budowę, asymetryczne blaszki liściowe (stąd nazwa ukośnice) oraz rozdzielnopłciowe kwiaty: na jednej roślinie osobno występują kwiaty męskie i żeńskie.
Dla celów praktycznych gatunki z tego rodzaju podzielono na 3 grupy: begonie o ozdobnych kwiatach, begonie o ozdobnych liściach (najważniejszym przedstawicielem jest begonia królewska Begonia rex, jej mieszańce i odmiany) oraz begonie krzewiaste.

Kwiat Bégona…

Odkrywcą begonii był francuski zakonnik, botanik i podróżnik Charles Plumier (*1646 †1704). Opisał on wiele gatunków z tego rodzaju i nadał mu nazwę na cześć ówczesnego gubernatora francuskich Indii Zachodnich – Michele’a Bégona.

W Polsce

Begonie są bardzo wrażliwe na niską temperaturę, dlatego w naszych warunkach klimatycznych największe znaczenie mają dwa gatunki: begonia bulwiasta Begonia x tuberhybrida Voss. i begonia stale kwitnąca Begonia semperflorens Link et Otto. Wielkokwiatowe rośliny begonii bulwiastej mają pokrój krzaczasty, wzniesiony lub zwisający. Płatki kwiatów mogą mieć brzeg prosty i gładki, poskręcany lub postrzępiony, o barwie białej, we wszelkich odcieniach żółtego, różowego, pomarańczowego i czerwonego. Kwiaty begonii bulwiastej mogą być jedno- lub dwubarwne, pojedyncze, półpełne lub pełne. Jej liście są błyszczące, intensywnie zielone, czasami brązowe, o nieregularnym kształcie. Rośliny kwitną przez całe lato, do pierwszych przymrozków. Begonie stale kwitnące są niewielkimi roślinami. Ich wysokość nie przekracza 25 cm. Mają barwne liście w różnych odcieniach zieleni, czerwieni, purpury, a nawet brązu. Cenną cechą tego gatunku jest długie i obfite kwitnienie roślin, które trwa od czerwca do września. Kwiaty są drobne, zebrane w podbaldachy, żeńskie z pięcioma listkami okwiatu, męskie z czterema. Odmiany różnią się wielkością kwiatów i ich barwą: białe, kremowe, pomarańczowe, łososiowe, w odcieniach różu i czerwieni.

Roślina lecznicza

W rejonach macierzystych begonie są ważnym składnikiem żywności i leków. Są tam powszechnie stosowane w medycynie naturalnej. Wykazują działanie przeciwzapalne, rozkurczoweściągające. Korzenie i bulwy begonii wykorzystywane są przy dolegliwościach związanych z przeziębieniem, a pędy roślin stosuje się w leczeniu schorzeń żołądka i powiększonej śledziony. Kwiaty begonii Begonia malabarica Lam. zawierają dużo witaminy C, a stosowany wewnętrznie sok z liści, w połączeniu z imbirem, pomaga w dolegliwościach związanych z astmą. W Indiach Zachodnich zielarze stosują begonię w leczeniu raka. W Paragwaju sokiem z Begonia cucullata Willd. uśmierza się ból gardła.

Doświadczenie szczecińskie

W latach 2011-2012 w Katedrze Ogrodnictwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie przeprowadzono doświadczenie mające na celu porównanie wartości biologicznej kwiatów dwóch gatunków begonii: bulwiastej Begonia x tuberhybridastale kwitnącej Begonia semperflorens. Kwiaty obu gatunków miały barwę białą. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono istotne różnice w zawartości związków biologicznie czynnych w kwiatach porównywanych gatunków. Kwiaty begonii bulwiastej odznaczały się istotnie większą zawartością kwasu L-askorbinowego (41,52 mg/100 g św.m.), karotenoidów ogółem (19,42 mg/kg św.m.) oraz chlorofilu ogółem (21,28 mg/kg św.m.). Kwiaty begonii stale kwitnącej wyróżniały się natomiast bardzo wysoką zawartością polifenoli ogółem (397,17 mg/100 g św.m.).

W kuchni

Jest kilkanaście gatunków begonii, które możemy bezpiecznie spożywać. Begonia jest popularnym warzywem w Ameryce Środkowej, w Indiach i w Meksyku. Użytkowane są kwiaty, pędy i liście. Dużą popularnością w tych rejonach cieszą się smażone liście begonii oraz przyrządzane na nich różnego rodzaju zupy. W Japonii, w Indiach i w Indonezji z Begonia rexB. roxburghii przygotowuje się potrawki na ciepło, a w Chinach i w Brazylii begonia stosowana jest jako przyprawa do sosów mięsnych i ryb.

Grube i kruche kwiaty Begonia x tuberhybrida oraz drobne Begonia semperflorens dodawane są do sałatek, służą do garnirowania potraw. Ze względu na swój kwaskowaty, cytrusowy smak, kwiatami dekoruje się desery, zwłaszcza z dodatkiem bitej śmietany. Mocno kwaśne i orzeźwiające kwiaty przełamują słodycz, a udekorowane nimi rolady, ciasta i kruche babeczki z kremem zyskują na atrakcyjności. W północnym Meksyku i w Chinach kwiaty begonii bulwiastej stanowią naturalne przekąski dla dzieci, są substytutem rabarbaru. Niektórzy mieszkańcy tamtych obszarów wiejskich wykorzystują kwaśny sok begonii do koagulacji mleka przy wyrabianiu serów. Z innych jadalnych gatunków begonii wymieniane są również Begonia plebeya, dodawana do drinków, oraz Begonia fimbristipula, składnik herbat.

Ze względu na wysoką zawartość kwasu szczawiowego, begonie nie powinny być spożywane w większych ilościach przez osoby cierpiące na kamicę nerkową.

Wybrane przepisy

Wiosenna sałatka z kwiatami begonii
4 szklanki mieszanki warzyw liściowych lub sałat (np. sałata rzymska, roszponka, cykoria, rukola, szpinak), 1 szklanka kwiatów begonii, rozdrobniony listek mięty, pokrojona gałązka koperku, 1 łyżka posiekanego szczypiorku, 1 szklanki oliwy z oliwek, 2 łyżki octu balsamicznego, sól i świeżo zmielony pieprz.
W małej miseczce wymieszać oliwę, ocet i doprawić do smaku solą i pieprzem. Czyste warzywa liściowe porwać na mniejsze kawałki i wrzucić do salaterki. Dodać pokrojoną zieleninę z miętą oraz oczyszczone z pręcików i działek kielichów kwiaty begonii. Całość polać przygotowanym wcześniej sosem, delikatnie wymieszać i od razu podawać.

Roszponka z brzoskwiniami i begonią
200 g liści roszponki, 3-5 kwiatów begonii bulwiastej, 2-3 świeże brzoskwinie lub 6 połówek brzoskwiń z puszki, 30-45 ml oliwy, sól, pieprz i ostra papryka w proszku do smaku.
Roszponkę płuczemy i suszymy. Kwiaty begonii, umyte i osuszone, dzielimy na pojedyncze płatki (1-2 kwiaty zostawiamy w całości do dekoracji). Brzoskwinie myjemy, obieramy ze skórki i kroimy w kostkę. Wszystkie składniki mieszamy i polewamy oliwą z przyprawami.

Sałatka truskawkowa z kwiatami begonii
1/4 szklanki octu balsamicznego, 1 łyżka stołowa miodu, 1 łyżeczka utartej skórki z cytryny, liście sałaty masłowej (1/2 główki), 2 szklanki truskawek, 1/4 szklanki kwiatów begonii, 2 łyżki stołowe świeżego estragonu, sól i pieprz. Wymieszać w szerokiej salaterce ocet, miód i startą skórkę z cytryny. Dodać sałatę i pokrojone w plasterki truskawki, następnie begonię i estragon. Całość wymieszać, dodając do smaku sól i pieprz.

Cytrusowy dip z kwiatami begonii
Jogurt, miód, koncentrat soku pomarańczowego (zamrożony), aromat cytrynowy i pomarańczowy, kwiaty begonii.
Składniki miksujemy. Płatkami kwiatów posypujemy gotowy dip, najwcześniej na godzinę przed podaniem, gdyż płatki szybko tracą swój ładny wygląd.

Begoniowy spread do pieczywa
30 g twarożku śmietankowego, 1/4 słoika dżemu truskawkowego lub konfitur, sok owocowy dla konsystencji. Składniki miksujemy, na końcu dodajemy rozdrobnione płatki begonii.

Begoniowy dressing do sałatek
Czerwone płatki begonii rozgnieść, umieścić w słoiku i zalać (do przykrycia płatków) octem, np. balsamicznym, następnie (kiedy ocet pociemnieje) olejem z orzechów włoskich, laskowych lub migdałów (3 części oleju na 1 część octu).

Ocet begoniowy
1 szklanka kwiatów begonii bulwiastej (najlepiej czerwonych), 1 szklanka soku jabłkowego, 2 łyżki stołowe miodu, 2 łyżki stołowe czerwonego octu winnego.
Połączyć mikserem wszystkie składniki i przez godzinę chłodzić. 15 minut przed użyciem przenieść do temperatury pokojowej.

Autorzy

Poprzedni artykuł
Następny artykuł

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Polecane

Najnowsze

Więcej