Królewskie Ogrody
Botaniczne Kanady

Pośród betonowej dżungli wielkich miast i krzyżujących się ze sobą autostrad znajduje się wyjątkowa enklawa zieleni. To największe w Kanadzie ogrody botaniczne – Królewskie Ogrody Botaniczne.
Tworzy je cały kompleks ogrodów, położonych w niewielkich odległościach od siebie. Warto uwzględnić je w swoim kanadyjskim planie podróży – zarówno ze względu na historię, edukację, jak i niepowtarzalny klimat panujący w poszczególnych ogrodach. Królewskie Ogrody Botaniczne znajdują się na zachodnim brzegu jeziora Ontario. Istnieją od ponad 80 lat, stanowiąc wyjątkowe miejsce edukacji młodzieży, badań naukowych a przede wszystkim ekologicznej ochrony przyrody.

Podstawowe cele – stawiane przed Ogrodami przez kanadyjskie władze – to edukacja, popularyzacja ogrodnictwa, rozwój nauk przyrodniczych i uświadamianie ludziom potrzeby zachowania naturalnego środowiska. Cele te są realizowane poprzez organizowanie corocznych wydarzeń w Ogrodach, takich jak weekendy roślin jadalnych, podczas których prowadzone są warsztaty na temat hodowli roślin warzywnych i gotowania, święta roślin w czasie ich kwitnienia, liczne wystawy i koncerty. Największe ogrody to Arboretum, Park Hendry’ego, Ogród Lakingów i Ogród Skalny.

Arboretum
Urządzone jest w stylu angielskich parków krajobrazowych. Posiada zachwycającą kolekcję lilaków, judaszowców, dereni i magnolii, które zapierają dech w piersiach podczas kwitnienia wiosną. Liczne ścieżki pozwalają zachwycać się pięknem dzikiej natury. Kolekcja lilaków jest wyjątkowa, rosnące tu okazy pochodzą ze skrzyżowania dwóch chińskich gatunków Syringa komarowii ssp. reflexa i Syringa villosa – przez Izabellę Preston w Ontario, która stworzyła nowy gatunek Syringa ×prestoniae lilak ottawski zwany też lilakiem Prestonowej. Nowy gatunek spotykamy dziś w licznych odmianach. Charakteryzuje się obfitym kwitnieniem i zniewalającym zapachem. Izabella Preston stworzyła ponad 80 odmian, z których 47 wprowadzono do sprzedaży. Dalsze prace nad uzyskaniem nowych odmian lilaka Prestonowej prowadzono w Polsce, w Arboretum Kórnickim, przez prof. Władysława Bugałę, o czym możemy przeczytać na tablicach edukacyjnych w Arboretum.

Park Hendry’ego
Najbardziej przypomina typowy ogród botaniczny. Obok kolekcji róż, roślin leczniczych i ogrodu warzywnego, zobaczymy trejaż z formowanymi pnączami i część poświęconą roślinom rodzimym, naturalnie występującym na tych terenach. Ciekawostką jest rabata skupiająca rośliny wykorzystywane do produkcji leków przeciwnowotworowych. Znajdujemy tam m.in. cisa kanadyjskiego oraz chińskiego pochodzenia Camptotheca acuminata, czyli drzewo życia.
Podziwiamy rośliny, otrzymujemy porcję relaksu i jednocześnie dowiadujemy się wielu ciekawych rzeczy na temat zdrowia. Na tablicach edukacyjnych czytamy na przykład o profilaktyce nowotworowej, polegającej na spożywaniu roślin o wysokiej zawartości antyoksydantów, takich jak karotenoidy czy witaminy C i E, obecne w pomidorach, kapuście, brokułach i warzywach liściowych.
Park promuje zielone ogrodnictwo i bioróżnorodność. Znajdziemy tu instruktażowy opis zakładania naturalnego stawu w ogrodzie, doboru odpowiednich roślin i zwierząt, które powinny zasiedlać staw, a także wskazówki dotyczące jego późniejszego utrzymania.
Ogród Roślin Dzikich poświęcony jest Helen Kippax , która była jedną z założycieli i fundatorów Kanadyjskiego Stowarzyszenia Architektów Krajobrazu. 40-arowy ogród składa się z 6 części: Prerii Ontario, Sawanny, Lasu Karolińskiego, Obrzeża Lasu, Stawu z terenami bagiennymi i ekologicznego Trawnika. Spotkamy tu 135 gatunków roślin naturalnie występujących na terenie Ontario. By zapewnić długi okres kwitnienia, wykorzystano także odmiany roślin rodzimych. Celem architekta było także podkreślenie walorów dekoracyjnych roślin dzikich i zachęcenie ludzi do wykorzystywania tych roślin w przydomowych ogrodach. Ta część Parku zachwyca prostotą i naturalnością. Siedząc na ławce, wśród szumu traw, łatwo można zapomnieć o zgiełku miasta i zatłoczonych autostrad. O zgiełku naszego świata.

Ogród Lakingów
Został założony na terenie należącym do byłego dyrektora Ogrodów dr. Leslie Lakinga (*1916 †2011) i jego żony Barbary. Zachwyca kolekcją irysów i piwonii, których bogactwo odmian zapewnia kwitnienie od początków maja do końca czerwca. Jest tu Ogród Pamięci Barbary Laking, skupiający rośliny sadzone na terenie Ontario w latach 1880-1920. Podzielony na 2 części: użytkową, skupiającą rośliny warzywne i zielarskie, oraz „luksusową”, z roślinami ozdobnymi. Ta część ogrodu – podobnie zresztą jak wiele innych – stanowi źródło pozyskiwania nasion. Spotkamy tu ciekawe kolekcje powojników, traw ozdobnych i funkii. Ogród Lakingów skupia kolekcje roślin wieloletnich, kwitnących przemiennie od wiosny do jesieni, dając przykład doskonałego projektu, zapewniającego mnogość barw i wrażeń przez cały sezon.

Ogród Skalny
Powstał w miejscu starej żwirowni, na obszarze około 2,5 ha. Był pierwszym z pokazowych ogrodów całego kompleksu. Mimo sprzyjającego stanowiska, konieczne było przywiezienie kilku ton skał wapiennych, które dziś wyglądają jakby były tam od wieków... Możemy się tu wyciszyć, podziwiając rabaty bylinowe, kwietniki i stawy z różnych poziomów wysokości, szczególnie piękne wiosną, gdy kwitną tulipany i żonkile.

* * *

Planując wizytę w tej części Kanady, pomyślmy nie tylko o Sky Tower w Toronto i słynnym wodospadzie Niagara, na granicy Ontario i USA. Zarezerwujmy dzień lub dwa na Królewskie Ogrody Botaniczne, które zapewnią nam prawdziwie królewskie doznania.

mgr inż. Monika Czaja

Autorka jest doktorantką w Katedrze Dendrologii i
Architektury Krajobrazu Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
Interesuje się szczególnie sztuką ogrodową.

Zdjęcia: Monika Czaja