Rany stóp
- pielęgnacja i leczenie
W Polsce już od kilku lat uprawiamy
dziedzinę medycyny, specjalizującą się w problemach i zmianach w obrębie stóp. Podologia zajmuje się pielęgnacją i leczeniem stóp, stawu skokowego
i podudzi. Jest połączeniem chirurgii, dermatologii, ortopedii i kosmetyki. Wraz z podiatrią (dziedzina pokrewna), która zajmuje się inwazyjnymi interwencjami
chirurgiczno-traumatologicznymi, stwarza szansę dla osób z chorobami, dysfunkcjami i urazami stóp.
Leczenie ran
od najdawniejszych czasów było wielkim problemem,
z którym próbowano sobie dawać radę na różne sposoby,
używając różnych mikstur, a także… czarów. Tajemną
tę umiejętność pozyskiwali wróżbiarze i znachorzy.
Medykamenty były stosowane według zasady jak nie
pomoże, to chyba i nie zaszkodzi. Metodą prób i błędów
dochodzono, które środki i metody pomagają, które
są obojętne i nieskuteczne, a które po prostu szkodzą.
Środki stosowane w gojeniu ran to głównie rośliny, zioła,
olejki, produkty miodopochodne, a także pijawki i larwy much.
Zmiany na stopach, takie jak wrastające paznokcie czy
owrzodzenia, były kiedyś traktowane
raczej lekceważąco. Szalejące
śmiertelne epidemie w czasach
średniowiecza dziesiątkowały
ludzi, którzy bardzo się bali ran
i zarażeń kończących się śmiercią.
Natomiast dolegliwości bólowe
związane ze stopami rozwiązywał
felczer, znachor i kowal. Warunki
takich zabiegów pozostawiały wiele
do życzenia, toteż wielokrotne infekcje
i ropienie ran zastanawiały
i skłaniały do szukania rozwiązań usuwających takie
niepożądane skutki zabiegów.
Wojny i wielka liczba rannych i chorych, do których
pomoc przychodziła zbyt wolno, a infekcje rozwijały
się szybko, przyczyniły się do zaobserwowania i zastosowania
naturalnych metod likwidacji ran trudno gojących się, z włókniakami martwiczymi. Rozwijające
się w ranach robaki i larwy much pokazały ludziom
zaskakujące możliwości ich oczyszczenia.
Dzisiaj te metody są ciągle stosowane. Specjalne hodowle,
w warunkach laboratoryjnych, much Lucilia sericata,
sprzedawane są w specjalnych fiolkach lub torebeczkach.
Doskonale oczyszczają trudne i skomplikowane
rany. Metoda na pewno kontrowersyjna, ale bardzo
skuteczna, znalazła swoich zwolenników wśród wielu
lekarzy w Polsce, którzy stosują ją nawet w szpitalach.
Nowoczesną metodą oczyszczającą łożysko rany, zwłaszcza
przy ropiejących ranach czy kończynach po amputacji,
gdzie rana ma duży wysięk ropny – jest stosowanie
specjalnych pomp odsączających. Taka pompa
pomaga w szybki i łagodny sposób zlikwidować treść
nagromadzoną w ranie i przyspieszyć proces gojenia.
Metody leczenia starymi przepisami medycyny ludowej
są ciągle z powodzeniem stosowane, nawet przechodzą
dziś renesans. Zmienili się natomiast powiernicy
i dysponenci tych starych metod. Dziś to już nie są
tylko wybrańcy i wtajemniczeni. Każdy chętny może
poznać i wykorzystać bogactwo środków naturalnych.
Zainteresowanie leczeniem naturalnym i samoleczeniem
są bardzo pożądane. Powrót do naturalnych metod
leczenia ran, z wykorzystaniem doświadczeń fitoterapii,
jest pożytecznym uzupełnieniem metod medycyny
konwencjonalnej, która nie chroni nas przed długą
i żmudną terapią.
Stosowanie w leczeniu ran wyłącznie surowców i metod naturalnych może się okazać w wielu przypadkach niewystarczające, ale na pewno w każdym przypadku poprawi i przyspieszy gojenie.
|
Rany stóp
wymagają wszechstronnego leczenia i pielęgnacji.
Wynika to z narażenia naszych stóp na oddziaływanie
wielu różnych czynników, takich jak urazy mechaniczne,
termiczne, chemiczne oraz różne procesy
chorobowe. Aby doprowadzić do zagojenia rany, konieczne
jest dobranie odpowiedniej metody i środków
do fazy leczenia.
Najczęstsze rany w obrębie stopy to proces stopy cukrzycowej;
owrzodzenia tętnicze i żylne, położone na
grzbiecie i podeszwie stopy; odleżyny związane z długotrwałym
miejscowym uciskiem; szczeliny i pęknięcia
między palcami i na piętach; wrastające paznokcie
z ziarniną, hipergranulacją i ranami w wale okołopaznokciowym;
rany mechaniczne, skutkujące przerwaniem
ciągłości tkanki skórnej lub zmiażdżeniem; rany po przebytym zabiegu chirurgicznym w obrębie stopy
lub po częściowej amputacji.
Skala Torrance’a
Intensywność ran określamy za pomocą skali. Jedną
z nich jest 5-stopniowa skala Torrance’a, przydatna np.
w klasyfikacji odleżyn:
Io Blednące zaczerwienienie, znikające po usunięciu
ucisku. Skóra zaczerwieniona, po zmianie pozycji i po
odciążeniu wraca do pierwotnego wyglądu.
IIo Nieblednące zaczerwienienie, pęcherze, odleżyna
ograniczona do naskórka. Zaczerwienienie nie znika,
obrzęk pozostaje, mimo zmian pozycji.
IIIo Zmiana obejmuje naskórek i skórę właściwą. Uszkodzenie
zajmuje pełną grubość skóry, w dnie widoczna
podskórna tkanka tłuszczowa, nieuszkodzona.
IVo Zmiana obejmuje podskórną tkankę tłuszczową
do mięśni. Uszkodzenie zajmuje tkankę tłuszczową,
w dnie widoczne mięśnie, nieuszkodzone.
Vo Zmiana obejmuje mięśnie do kości i stawów, w dnie
są widoczne stawy i kości, czasami uszkodzone.
Każda rana, w zależności od mechanizmu powstania,
goi się przechodząc w kolejną fazę. Prowadzenie rany,
poprzez pielęgnowanie i leczenie, wymaga indywidualnego
podejścia. Przy leczeniu ran, zwłaszcza długoterminowych,
które nie goją się powyżej 6 tygodni, bardzo
ważny jest zapach w ranie, kolor, wysięk, a przede
wszystkim pierwotne powstanie rany.
Fazy gojenia ran: zapalno-wysiękowa – okres oczyszczenia;
proliferacyjna – okres ziarninowania; epitalizacji
– okres odnowy.
Leczenie ran opiera się głównie na farmakoterapii
i stosowaniu opatrunków. Wiele ran traktowanych
jest ogólnie, a właśnie każda rana wymaga indywidualnego
potraktowania. Pobranie wymazu bakteryjnego
z łożyska rany ułatwia prawidłowe gojenie, dobór
środków i opatrunków.
Dobroczynne rośliny
Istotnym elementem leczenia i pielęgnacji ran jest zastosowanie
uzupełniających metod naturalnych. Rośliny
bardzo pomagają w pielęgnacji i w leczeniu.
Rumianek działa oczyszczająco, przeciwbakteryjnie, wiąże toksyny bakteryjne, pobudza gojenie ran i przemianę
materii w skórze.
Arnika likwiduje procesy zapalne, obrzęki i krwiaki.
Aloes stosowany jest m.in. w oparzeniach, odmrożeniach
i w stanach zapalnych ran.
Szałwia działa ściągająco, przeciwzapalnie, antyseptycznie
i grzybobójczo.
Ziele krwawnika powstrzymuje krwawienie, wzmacnia
działanie innych ziół.
Drzewo herbaciane działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.
Manuka działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo
i grzybobójczo, likwiduje gronkowca złocistego.
Wymienione rośliny można zastosować zarówno
w postaci opatrunków na rany, olejków, jak również
w kąpieli fitoterapeutycznej.
Alginiany, len i miód
Obecnie leczenie ran to specjalistyczne opatrunki, zawierające
m.in. węgiel czy srebro, ale i pozyskiwane
najnowocześniejszymi metodami technologicznymi
alginiany (pochodząca z wodorostów sól). To także
len czy miód, przyczyniające się do szybszego gojenia
rany. Dają doskonałe efekty likwidujące martwice,
oczyszczają łożysko rany, doprowadzają do dokrwienia
i ziarninowania (epitalizacji naskórka), natłuszczają
i nawilżają skórę. Wpływają też korzystnie na oddziaływanie
poszczególnych etapów w ranie i gojenie rany
bez komplikacji.
Leczenie i pielęgnowanie ran wymaga dużej wiedzy,
zaangażowania i daru, który pozwala osiągnąć dobre
wyniki nawet przy bardzo skomplikowanych stanach.
Stykanie się z raną, nie tylko na stopach, ukazuje wiele
innych problemów pacjenta. Uzyskanie dobrych wyników
wymaga więc interdyscyplinarnego podejścia,
często zespołu lekarzy, pielęgniarek i specjalistów, przy
współpracy ze strony rodziny pacjenta.
mgr Agnieszka Głuszczak - Centrum Stopy
|