Stanisław Kohlmünzer
Poczet wielkich fitoterapeutów (20)
Kiedy w roku 1989 przeszedł na emeryturę, niewiele
się zmieniło w jego życiu, ponieważ tego,
co robił przez lata, nie traktował jak zwykłej
„pracy”. Raczej jak życiową misję, której się pozostaje
wiernym aż do śmierci.
Stanisław Kohlműnzer urodził się 11 sierpnia 1919 r.
w Warszawie. Studia farmaceutyczne rozpoczął
w 1937 r. na Uniwersytecie Warszawskim, a ukończył,
po przerwie wojennej, na Uniwersytecie Jagiellońskim
w Krakowie (1945). Do 1951 r. pracował
w aptekach krakowskich, potem w krakowskim „Herbapolu”.
W roku 1957 rozpoczął pracę naukowo-badawczą
w Instytucie Farmakologii PAN, następnie w
Katedrze Botaniki Farmaceutycznej krakowskiej AM.
W 1959 r. doktoryzował się pod kierunkiem prof. dr
hab. Ireny Turowskiej w Katedrze Botaniki Farmaceutycznej.
Stopień doktora habilitowanego uzyskał
w 1966 r. Od 1972 r. kierował Katedrą Botaniki Farmaceutycznej
AM. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał
w roku 1976, profesora zwyczajnego w 1985 r.
W Katedrze Botaniki Farmaceutycznej pracował do
ostatnich dni życia. Niezależnie od wysokich kompetencji
zawodowych trzeba podkreślić, że był człowiekiem
wielkiego serca, życzliwym wychowawcą
kilku pokoleń polskich farmaceutów.
Dorobek naukowy prof. Kohlműnzera obejmuje ponad
150 publikacji, w tym około 100 prac eksperymentalnych,
prace poglądowe, ekspertyzy dotyczące
leków roślinnych stosowanych w terapii, 3 patenty,
książki i skrypty. Był m.in. autorem wielokrotnie wydawanego
podręcznika „Farmakognozja”.
Profesor przykładał wielką wagę do prac nad ustaleniem
struktury i właściwości farmakologicznych
badanych związków. Wyniki jego prac trafiały do
wykazów najnowszego piśmiennictwa światowego.
Jako jeden z pierwszych podjął badania nad alkaloidami
indoiowymi gatunku Catharanthus roseus
(Vinca rosea). Prace publikowane w latach 1958-60
zawierały najnowsze wyniki badań w tym zakresie.
W późniejszych latach wyizolowano w Kanadzie
i USA dwa alkaloidy o działaniu przeciwnowotworowym
– winblastynę i winkrystynę.
W latach 1960-72 osiągnięciem profesora było wyizolowanie
z Emilia flamea nowego alkaloidu pirolizydynowego,
emiliny, i ustalenie jego struktury.
Metoda ta została opatentowana. Szczególnie cenne
było wyizolowanie z grzyba wielkoowocnikowego
Tylopilus feileus polisacharydu glukanu, nazwanego tylopitanem, którego strukturę ustalono w ramach
współpracy polsko-francuskiej. Przeciwnowotworową
aktywność tego związku potwierdzono na
zwierzętach, podczas pobytu profesora w Japonii.
Wcześniej zostały stwierdzone właściwości
imunotropowe tylopilanu, metoda otrzymywania
związku została opatentowana.
Wśród prac prowadzonych przez prof. Kohlmünzera
w Zakładzie Fitochemii Instytutu
Farmakologii PAN na uwagę zasługuje wyizolowanie
kilku nowych substancji z grupy
laktonów seskwiterpenowych, ustalenie ich
struktury i niektórych właściwości biologicznych,
m.in. wernofleksnozydu izolowanego
z gatunku Lactuca virosa.
Profesor był znanym i cenionym dydaktykiem.
Imponował wielką erudycją jako wykładowca
i popularyzator wiedzy o roślinach
leczniczych – zarówno w szkoleniu podyplomowym
absolwentów farmacji, jak również
na wykładach w towarzystwach naukowych.
Przybliżał tajniki wiedzy o chemizmie i właściwościach
leczniczych ziół oraz kierunkach
badań nad lekiem naturalnym w Polsce.
Wykłady były publikowane w „Wiadomościach
Zielarskich”. Profesor wygłaszał też wykłady
w Instytucie Farmaceutycznym w Bonn oraz
we francuskich ośrodkach naukowych. Aktywnie
uczestniczył w Lubelskich Sejmikach Zielarskich
(1991-99). Jako przewodniczący Komisji Leku Naturalnego
i Biotechnologii Komitetu Nauk o Leku PAN
był współorganizatorem konferencji naukowych na
temat zastosowania metod chromatograficznych
w badaniach roślin leczniczych.
Potwierdzeniem osiągnięć naukowych i dydaktycznych
było nadanie profesorowi w roku
1995 tytułu Doktora HC Akademii Medycznej
w Lublinie.
Prof. dr hab. Stanisław Kohlműnzer zmarł 4 listopada
2001 r. i został pochowany na Cmentarzu
Rakowickim w Krakowie. W mowie pożegnalnej
prof. Kazimierz Głowniak z AM w Lublinie
przytoczył znamienne słowa Jana Pawła II:
Przychodząc na ten świat, człowiek niczego ze sobą
nie przynosi, nie może też niczego zabrać odchodząc,
ale może pozostawić ślady, po których łatwiej będzie
stąpać innym…
mgr inż. Urszula Uszyńska-Nowicka
|