|
Fitoterapia w łysieniu
Włosy spełniają wiele czynności fizjologicznych.
Osłaniają przed czynnikami mechanicznymi,
chemicznymi i fizycznymi. Mają też
duże znaczenie psychospołeczne, jako naturalna
ozdoba człowieka, szczególnie kobiet. Z tych powodów
wymagają specjalnej troski.
Codziennie tracimy około 50 włosów. Wiosną
i jesienią wypada ich dziennie nawet
do 80. Nadmierne wypadanie włosów jest
często efektem przebytej choroby, stresów,
nerwic, palenia papierosów, anemii, nieodpowiedniej
diety. Niedobór białka i deficyt
kaloryczny mogą być przyczyną zwolnionego
wzrostu włosów, zmniejszenia
grubości łodygi i zwiększonego wypadania.
Do nadmiernego wypadania włosów
przyczynia się też łupież. Łysienie może
być ponadto wywołane różnymi lekami, jak cytostatyki,
leki o działaniu immunosupresyjnym, witamina
A, retinoidy, beta-blokery, środki przeciwzakrzepowe
i obniżające poziom lipidów.
Najczęściej spotykanym rodzajem jest
łysienie androgenowe
typu męskiego. Stanowi ono poważny problem
psychologiczny. To około 95% wszystkich przypadków
łysienia. Dotyczy 25% mężczyzn w wieku
25 lat, 40% w wieku 40 lat i ponad 50% po 50. roku
życia. Istotą procesu jest miniaturyzacja mieszków
włosowych skóry głowy, powstająca w wyniku
działania androgenów. Androgeny wywierają
duży wpływ na włosy skóry gładkiej i owłosionej.
Obraz kliniczny jest dość typowy i obejmuje utratę
włosów w okolicy czołowo-ciemieniowej. Etiologia
choroby związana jest najczęściej z predyspozycją
genetyczną, wiekiem, poziomem androgenów.
Łysienie androgenowe dziedziczy się autosomalnie,
dominująco, ze zmienną ekspresją i penetracją
genów. Może mieć też charakter wielogenowy.
Łysienie plackowate Alopecia areata
jest przewleką chorobą zapalną, przebiegającą z
uszkodzeniem mieszków włosowych. Jest jedną z
częstszych przyczyn utraty włosów. Częstość występowania
w ogólnej populacji tej choroby jest
dość wysoka, waha się od 1 do 1,7%. Patogeneza
łysienia plackowatego jest mało poznana, a efekty
lecznicze wciąż nie są w pełni zadowalające. Choroba
może dotykać w równym stopniu osobników
obu płci. Pierwsze objawy łysienia plackowatego
obserwuje się w różnym wieku, najczęściej jednak
u dzieci i młodzieży, w postaci ograniczonych
ognisk wyłysienia, zwykle na skórze owłosionej
głowy. Łysienie plackowate charakteryzuje
się skłonnością do samoistnego odrostu włosów.
U 34-50% pacjentów z ogniskowym łysieniem
plackowatym dochodzi do pełnego odrostu utraconych
włosów bez leczenia, w ciągu roku od
wystąpienia objawów. Odrastające włosy bardzo
często są pozbawione barwnika, dopiero po
pewnym czasie obserwuje się ich repigmentację.
Istnieje wiele faktów przemawiających za genetyczną
predyspozycją do łysienia plackowatego.
Terapia roślinna
W łysieniu androgenowym stosuje się doustnie
bocznię piłkowaną Serenoa repens. Ma ona działanie
antyandrogenowe, przeciwzapalne i przeciwwysiękowe.
Także palmę sabal Sabal serrulata.
Jest ona antyandrogenem, obniża poziom DHT w
organizmie, blokując aktywność 5- reduktazy.
W przypadku łysienia plackowatego stosuje się
wyciąg z dziurawca, którym smaruje się miejsca
pozbawione włosów i naświetla promieniami nadfioletowymi.
Kurację można przeprowadzać tylko
pod kontrolą lekarską.
W każdym przypadku, gdy włosy są osłabione
i wypadają, konieczna jest właściwa pielęgnacja.
Stosujemy łagodne szampony. Można przygotować
domowy szampon z korzenia mydlnicy
lekarskiej Saponaria officinalis i liści pokrzywy
zwyczajnej Urtica dioica. Wywar z korzenia
mydlnicy wzmacnia włosy i leczy takie schorzenia,
jak łojotok i łupież. Pokrzywa działa oczyszczająco
i ściągająco. Ekstraktem z korzeni pielęgnuje
się skórę głowy, gdy włosy nadmiernie wypadają.
Ekstrakt z ziela pokrzywy wpływa na poprawę
ukrwienia skóry głowy i wzmacnia cebulki włosów,
reguluje również pracę gruczołów łojowych
skóry głowy przy nadmiernym przetłuszczaniu.
Zmniejsza tworzenie się łupieżu, działa ściągająco,
tonizująco, wzmacniająco i przeciwzapalnie.
Roślina wzmacnia i pogłębia nieco kolor ciemnych
pasm, dodając im blasku
W pielęgnacji włosów
stosuje się również tatarak zwyczajny Acorus
calamus, będący środkiem przeciwłupieżowym, używanym w łojotoku i łojotokowym zapaleniu
skóry. Odwary z tataraku hamują łysienie, odżywiają
włosy, poprawiają ukrwienie skóry głowy,
pobudzają porost włosów.
Wypadaniu włosów zapobiega brzoza brodawkowata
Betula verrucosa – jej liście, świeży sok i
kora. Stosowana jest w leczeniu łysienia, ma działanie
przeciwzapalne i ściągające, nadaje włosom
piękny połysk.
Korzeń łopianu pajęczynowatego Arctium tomentosum
i łopianu mniejszego Arctium minus pomaga
zwalczać łupież i przeciwdziała wypadaniu
włosów. Używa się wyciągów olejowych i alkoholowych
oraz świeżego soku z korzeni łopianu.
Lawsonia bezbronna Lawsonia inermis – henna
nie tylko koloryzuje, ale też wzmacnia i odżywia
włosy, dając im siłę do obrony przed wpływem
zanieczyszczonego środowiska. Reguluje również
pracę gruczołów łojowych, znajdujących się
w skórze głowy.
Żeń-szeń Panax ginseng wykorzystuje się w zapobieganiu
łysieniu i wypadaniu włosów, ponieważ
pobudza on macierz włosa i poprawia ukrwienie
skóry. Wzmacnia strukturę włosów i stymuluje
życiowe funkcje komórek skóry głowy.
Rozmaryn lekarski Rosmarinus officinalis ma
działanie antyseptyczne i ściągające, przyspiesza
odnowę komórek skóry. Wyciąg olejowy z ziela
jest też doskonałym środkiem do pielęgnacji włosów
i skóry głowy. Działa łagodząco, oczyszczająco,
stymulująco, nadaje włosom połysk, wzmacnia
je i lekko przyciemnia. Olejek rozmarynowy stymuluje
krążenie, co zapewnia dobre odżywienie
cebulek włosowych. Korzystnie wpływa na włosy
przetłuszczające się. Ma szczególne zastosowanie
w pielęgnacji włosów ciemnych.
Chmiel zwyczajny Humulus lupulus wpływa przeciwzapalnie,
wzmacnia włosy, usuwa łojotok i łojotokowe
zapalenie skóry.
Najprostszym sposobem stosowania chmielu jest
płukanie włosów po ich umyciu piwem.
Czosnek siewny Allium sativa i cebula zwyczajna
Allium cepa stymulują wzrost włosów i pomagają
zwalczać łupież, choć ich zapach może odstraszać
od stosowania...
Wzmacniająco na porost włosów działa nalewka
nagietkowa Tinctura Calendulae, nalewka z
pięciornika Tinctura Tormentillae, nalewka nasturcjowa
Tinctura Nasturtii, sok z łopianu Succus
Bardanae, sok jabłkowy, nalewka aloesowa
Tinctura Aloae oraz wyciągi z ziela bylicy boże
drzewko Artemisia abrotanum, liści kocimiętki
właściwej Nepeta cataria, z nasion soi zwyczajnej
Glycine max. W pielęgnacji włosów stosujemy również
płukanki, np. z kory dębu, kłącza tataraku,
ziela skrzypu, tymianku, liści orzecha włoskiego
(przyciemnia włosy), lawendy, koszyczków rumianku
(rozjaśnia włosy), z liści szałwii, gruszy,
eukaliptusa, oraz z gałązek i owoców rokitnika.
Bardziej skutecznym środkiem od płukanek jest
okład ze świeżo startego korzenia czarnej rzodkwi
Raphanus sativus var. niger lub chrzanu zwyczajnego
Armoracia rusticana. Korzeń chrzanu
przeciwdziała wypadaniu włosów przez poprawę
krążenia krwi w skórze głowy. Korzeń rzodkwi
działa podobnie, choć znacznie bardziej skutecznie,
powodując między innymi regenerację cebulek
włosowych. Rzodkiew czarna (rzepa) wydziela
bardzo mocny i niemiły zapach, jednak jej działanie
na włosy jest doskonałe.
W pielęgnacji osłabionych i wypadających włosów
stosuje się również oleje z awokado, z jojoby, ze
słodkich migdałów oraz oliwę z oliwek. Szczególnie
ceniony jest olej rycynowy, otrzymywany z
rącznika pospolitego Ricinus communis, bogaty w
kwasy tłuszczowe. Zapobiega łupieżowi oraz wypadaniu
włosów, stymuluje wzrost włosów i sprawia,
że są jedwabiste w dotyku. Można również
stosować oliwki odżywcze do włosów (maceraty
olejowe). Przygotowuje się je na bazie oliwy z oliwek
lub oleju słonecznikowego, ze zmiksowanych
świeżych ziół, zawierających olejki eteryczne.
W pielęgnacji włosów zaleca się stosowanie
Eclipta prostrata i amli Emblica officinalis.
Eclipta prostrata ma silne działanie regenerujące i
wzmacniające włosy. W kosmetyce wykorzystuje
się świeży sok z liści, sproszkowane liście lub olejowy
macerat na bazie liści. Preparaty te, wcierane
w skórę głowy, zapobiegają wypadaniu włosów
oraz stymulują i przyspieszają ich porost. Wspomagają
też walkę z łupieżem. Owoc amli, zwanej
agrestem indyjskim Emblica officinalis, stosowany
jest w postaci proszku, maceratu lub naparu,
jako środek pielęgnujący i wzmacniający
włosy i skórę. Dodaje włosom blasku i
grubości, zmiękcza je, pogłębia i ożywia
naturalny kolor, opóźnia przedwczesne
siwienie. Wmasowany w skórę głowy
wzmacnia cebulki włosów, przyspiesza
porost oraz działa przeciwłupieżowo i
przeciwzapalnie. Dzięki wysokiej zawartości
tanin, zmniejsza przetłuszczanie
się włosów.
dr n. farm. Bożena Kowalczyk
- Śląski Uniwersytet Medyczny, Katedra i Zakład
Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa w Sosnowcu
|
