Propolis, mleczko, wosk - część czwarta

Propolis (kit pszczeli)
Stanowi złożoną substancję, obfitującą w farmakologicznie i biologicznie czynne związki chemiczne. Jest to produkt o charakterze balsamiczno - żywicznym, powstały z żywiczno - woskowatej wydzieliny pączków topoli, wierzby, brzozy, sosny, świerku, jodły lub kasztanowca. Pszczoły gromadzą ją w ulu w postaci smolistego surowca barwy pomarańczowoczerwonej do szarobrązowozielonej. Kit pszczeli posiada wielokierunkowe działanie: przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwpierwotniakowe, znieczulające, regenerujące, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, detoksykacyjne, przeciwutleniające, żółciopędne, żółciotwórcze, rozszerzające naczynia krwionośne, immunostymulujące, przeciwmiażdżycowe.
W opryszczce wirusowej należy przyrządzić okłady z 5% maści propolisowej. Podajemy doustnie 3 razy dziennie po 20 kropli 15% wyciągu etanolowego propolisu.
Na ból zębów stosujemy glicerolowo - etanolowy roztwór propolisu o stężeniu 3%. Należy go wcierać w twarde tkanki zębów, po 3-4 minutach uzyskujemy znieczulenie. Z podobnym skutkiem stosuje się gazowe tampony nasączone 10% wyciągiem etanolowym. Można również przykładać do bolących miejsc kawałki ogrzanego i miękkiego kitu pszczelego. W przypadkach po ekstrakcji zęba należy w zębodole umieścić sączek z 3-5% roztworem etanolowym propolisu. Poza działaniem znieczulającym, dezynfekuje on i przyspiesza gojenie rany.

Wrzodziejące zapalenie dziąseł, afty, paradontoza. Rp. (Gala J. 1999) 5% Propoli Ung. MDS. Do wcierania. Rp. (Gala J. 1999) Propoli 10,0 Aethanoli 95° 90,0 MDS. Do pędzlowania. Rp. (Gala J. 1999) Juglandis folium, Menthae folium aa 50,0, Thymi herba, Equiseti herba, Calendulae flos, Salviae folium aa 25,0, Propoli extr. gtt. V MDS. Do płukania. Zioła należy macerować ciepłą wodą, z dodatkiem kilku kropel 7% etanolowego wyciągu propolisu. W przypadku paradontozy, można żuć 3 razy dziennie przez pół godziny (przed posiłkiem) grudkę propolisu o masie 3 g, aż do całkowitego rozpuszczenia się. Kurację prowadzi się przez tydzień. Pacjenci używający protez zębowych mogą posypać je przed założeniem sproszkowanym propolisem. Oprócz leczniczego działania, uzyskuje się lepszą adhezję protezy do dziąsła. W medycynie ludowej do użytku wewnętrznego zaleca się (Schulz, Überhuber 1989) propolis na mleku, propolis na spirytusie (propolizat alkoholowy) i emulsję wodno - spirytusową.
Propolis na mleku podaje się przy astmie, depresji i w zaburzeniach typu bronchitowego. Kuracja (profilaktyczna lub lecznicza) trwa 4-6 tygodni. Do 1 l wrzącego, pełnotłustego mleka dodać 50-100 g dokładnie rozdrobnionego kitu pszczelego. Mieszać około 10 minut, następnie przefiltrować przez poczwórną gazę do butelki lub innego szklanego pojemnika. W czasie schładzania tworzy się na powierzchni warstwa wosku, którą należy usunąć. Produkt przechowuje się w lodówce. Stosuje się 2-3 razy dziennie po łyżce stołowej, godzinę po posiłku.
Propolizat alkoholowy używany jest w terapii owrzodzeń, ropiejących ran, odleżyn, w zapaleniach gardła i uszu, w przeziębieniach i anginie. Do pół litra etanolu 95% dodać 100 g rozdrobnionego propolisu. Przelać do butelki ze szkła oranżowego i pozostawić w ciemnym i ciepłym miejscu. Należy kilka razy dziennie wstrząsnąć. Domieszki zawarte w propolisie ulegają sedymentacji, natomiast płyn nad osadem nabiera złocistobrązowej barwy i żywicznego zapachu. Po 2 tygodniach należy przesączyć zawartość butelki i przechowywać w ciemnym miejscu. W terapii anginy należy przyjmować 3-4 razy dziennie w ciągu dnia 30-40 kropli. Uprzednio należy przepłukać gardło naparem z liści szałwii Salviae Folium. Krople dokładnie zmieszać ze śliną i powoli połknąć. Po spożyciu nie należy przyjmować posiłków ani pić przez 2 godziny. Emulsja wodno - alkoholowa służy do leczenia nieżytów błon śluzowych, wykwitów skórnych, ropiejących ran i przeziębień. Zmieszać 10 ml roztworu etanolowego propolisu (c=10%) z 60 ml przegotowanej i ostudzonej wody. Roztwór ma kolor mleczno - kremowy. Bardzo dobre efekty lecznicze oraz szybkie udrożnienie przewodów nosowych uzyskuje się w katarze, zakraplając do nosa preparat 3-4 razy dziennie. Wskazaniami do stosowania nalewki oraz likieru z propolisu są te same dolegliwości. Nalewka. Do butelki z 50 g surowca propolisu nalać 350 ml spirytusu etylowego i 150 ml wody. Nalewkę pozostawić w temperaturze pokojowej przez 2-3 tygodnie szczelnie zamkniętą, codziennie mieszając. Przefiltrować przez watę, przechowywać w ciemniej butelce. Likier. Do pół litra wódki dodać dwie łyżki miodu. Wymieszać i dodać nalewki propolisowej 50-100 ml według smaku. Zewnętrznie stosuje się maść propolisową. Produkt znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu zranień, żylaków podudzi i odbytu, odleżyn, oparzeń i odmrożeń. Rp. (Schulz, Überhuber 1989) Eucerini 70,0, Lanolini 20,0, Propoli 15,0 MDS. Dwa razy dziennie na chore miejsca. Naczynie z odważonymi składnikami umieścić w łaźni wodnej. Mieszać 10 minut. Przecedzić przez podwójną gazę do pojemnika szklanego. Po zastygnięciu preparat jest gotowy do użycia. Nakładać cienką warstwą, przykryć 4 warstwami gazy i bandażem.

Mleczko pszczele
Jest wydzieliną gruczołów gardzielowych młodych pszczół robotnic (zdjęcie powyżej). Stanowi podstawowe, wysokoenergetyczne pożywienie matek pszczelich i młodszych larw. W skład mleczka pszczelego wchodzą mikro i makroelementy, aminokwasy w stanie wolnym, hormony, enzymy, kwasy organiczne, witaminy, węglowodany, lipidy. Preparaty z mleczkiem znajdują szczególne zastosowanie w schorzeniach wieku starczego oraz zaburzeniach rozwoju i równowagi hormonalnej. Korzystnie wpływają na przemianę materii i procesy odnowy tkanek. Zwiększają żywotność i regulują ciśnienie krwi. Mleczko pszczele w różnej postaci zalecane jest w okresie rekonwalescencji po ciężkich i wyniszczających chorobach oraz zabiegach chirurgicznych. Regulują czynności fizyczne i psychiczne, prowadząc do usunięcia zmęczenia i poprawy samopoczucia. Badania kliniczne potwierdzają skuteczność mleczka w leczeniu chorych na miażdżycę, cukrzycę, chorobę Bürgera, dusznicę bolesną oraz dychawicę oskrzelową. Wykazuje też ono działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwnowotworowe, immunostymulujące i detoksykacyjne. Dawkowanie prewencyjne to 25-100 mg dziennie, a leczniczo 50-250 mg dziennie w 2-3 dawkach. Mleczko pszczele najlepiej stosować świeże pod język (możliwe tylko w sezonie letnim, maj - sierpień) lub w postaci pastylek, proszku, kapsułek, kropli. Przyjmować najlepiej rano na czczo. Zewnętrznie stosujemy kremy 2 razy dziennie. Czas trwania kuracji 40 dni. Po 3-4 miesiącach można powtórzyć.

Wosk pszczeli
Odznacza się właściwościami leczniczymi w stanach przeziębieniowych. Żucie kawałków plastra pszczelego usuwa katar, oczyszcza przewody nosowe z wydzieliny oraz odnawia błonę śluzową nosa. Stosowany jest również w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym do produkcji maści, plastrów i kremów – jako czynny składnik wspomagający ich właściwości lecznicze. Wosk ma właściwości lecznicze, dzięki karotenoidom i nienasyconym kwasom tłuszczowym. Z jego pomocą leczy się schorzenia skóry, zakażone rany, stany zapalne górnych dróg oddechowych. W przypadku tego schorzenia zaleca się żucie kawałków plastra kilka razy dziennie, na miesiąc przed spodziewanym atakiem choroby. Działanie lecznicze przypisuje się jednak ziarnom pyłku zawartym w tym produkcie. Żucie plastra miodowego wzmacnia dziąsła i zęby, co jest pomocne w leczeniu paradontozy. U starszych kobiet, w przypadkach wypadania macicy, stosuje się krążki woskowe, zwane histeroforami. Świece woskowe, wydzielające specyficzny aromat, ujemnie jonizują powietrze, eliminują promieniowanie elektromagnetyczne wytwarzane przez urządzenia elektryczne oraz neutralizują dym papierosowy.

Prof. zw. dr hab. n. biol. Krzysztof Jędrzejko
Mgr farm. Jacek Malcher